Lengoa lombarda
| Łonbardo (Lengua lumbarda, lumbaart) † | |
|---|---|
| Parlà in: | Itałia , Svìzera |
| Regioni:Rejon: | Łonbardia, Piemonte, Trentin, Canton Tisin, Canton Grixoni |
| Persone: | 7 milioni sirca |
| Clasifica: | mia tra łe prime 100 |
| Fiłogenexi: |
Indoeuropee |
| Statuto ofiçiałe | |
| Stato: | no riconosesta da nesun paexe |
| Codexe de clasificassion | |
| ISO 639-1 | - |
| ISO 639-2 | roa |
| SIL | lmo (EN) |
| Estrato en lengoa | |
| Dichiarassion Universałe de i Diriti de l'Omo - Art.1 Tücc i vèss üman a i nàssen libér e cumpàgn en dignità e driss. Lùur i hinn dutáa dë resün e cunscénza e duarìen agì l'ünn vèrss l'àlter 'n'ünn spirit dë fradelanssa. |
|
| Łengoa - Elenco de łe łengoe - Łenguìstega | |
 Distribusion giografega de la łengua łonbarda | |
El Łonbardo (nomi locai lombard, lumbard, lumbaart) l'è na łengoa gal-italega parlada soratut inte ła Łonbardia, inte'l Canton Tisin, inte i Grixoni e inte ła rasion oriental del Piemonte da calche 7 miłioni de àneme.
Indice
Difuxion[canbia | canbia el còdexe]
El primo scrito łonbardo cognosuo el xe el Sermon divin del 1264. L'autor el xe Pietro da Barsegapè. Ła Łéngoa łonbarda xe destinguibiłe in sotogrupi łengoisteghi che i xe intełejibiłi fra de łuri.
Varianse[canbia | canbia el còdexe]
Łe do varianse prinsipałi łe xe cueła oriental, ciamada anca transabduana o orobica, e cueła osidental, ciamada anca cisabduana o insubre, ste do varianse łe ga soratut difarense fonołoxiche bastansa marcae, diritura łe podaria esar ciapae cofà do łengoe separae. Łe difarense inportanti łe rivarda soratut łe létare /v/ e /s/ che inte ła variansa oriental łe deventa aspirae (ła /v/ pol esar anca ełiminada del tut), par exenpio ła paroła osidental cavall a oriente ła deventa cahall o anca caàl, ła paroła sura ła deventa hura. N'antra difarensa xe ła pronunsia de łe ploxive ała fin dełe parołe come lett e fredd che a oriente łe vien pronunsiae leč e freǧ.
Łonbardo osidental[canbia | canbia el còdexe]
Łe varianse diałetai del łonbardo osidental o insubre łe xe tradisionalmente: Miłanexe, Łomelin, Vigevanasco, Bustoco, Legnanexe , San Giorgexe (parlà intel comun de San Giorgio su Legnano), Briansol, Monzexe, Trezzexe, Laghée (parlà inteła parte setentional del Łago de Como), Lecchexe, Comasco, Valasinexe, Canzexe, Saronexe, Tisinexe (parlà intel Canton Tisin), Ossolan, Valtełinexe, Varesot, Verbanexe, Lodixan, Novarexe, Tortonexe.
Łonbardo oriental e alpin-oriental[canbia | canbia el còdexe]
Łonbardo oriental: Bergamasco, Cremasco, Sorexinexe, Alto Mantovan, Bressan, Trentin Osidental. Łonbardo alpin-oriental: Bormin, Livignasco, Alto Camuno
Łonbardo Meridional[canbia | canbia el còdexe]
I diałeti parlai inte ła bassa Łonbardia i ga alcune influense emiliane: Cremonexe, Basso Mantovan e Casalasco-Viadanexe.
Ixołe lenguisteghe łonbarde[canbia | canbia el còdexe]
Ghe xe de łe ixołe lenguisteghe lonbardofone: Inte ła Sicilia ghe xe dei diałeti del łonbardo che i risałe al Medioevo, i vien ciamai Diałeti Gal-Itałisi de Sicilia, i ga influssi diałetai del sicilian.
Inte'l Lasio xe parlà on diałeto łonbardo da ła Comunità Valtellinexe de Roma.
Riconossimenti Ofiçiai[canbia | canbia el còdexe]
El Łonbardo el podaria esar retegnua lengoa rejonal minoritaria ai sensi deła Carta Eoropea par łe lengoe rejonai e minoritarie che al' art. 1 el dixe che per łengoe rejonai o minoritarie se intende łe lengoe... che no łe xe diałeti deła lengoa ofiçial deło stado. Tutociò el Stado Itałian no 'l reconosse el łonbardo cofà lengoa rejonal. No ghe xe recognossimenti ofiçiai gnanca da ła Svisera, ndoe però el vien studià dal Centro di dialettologia e etnografia de Belanzana.
