Lengoa lombarda
| Łonbardo | |
| Nome locaƚe | Lengua lumbarda |
|---|---|
| Parlà in | Itałia , Svìzera |
| Parlanti | |
| Totaƚe | 7 milioni sirca |
| Clasifega | mia tra łe prime 100 |
| Altre informasion | |
| Fameja | |
| Fiƚojenexi | Indoeuropee Itałiche Romanxe Italo-oẑidentali oẑidentali Gal-iberike Galromanxe gal-italeghe Łonbardo |
| Statuto ofiçiaƚe | |
| Lengua ofiçiaƚe in | no riconosesta da nesun paexe |
| Codaxi de clasifegasion | |
| ISO 639-1 | - |
| ISO 639-2 | roa |
| ISO 639-3 | lmo (EN) |
| Glottolog | lomb1257 (EN) |
Deciarasion Universaƚe dei Deriti de l'Omo, art. 1 Tücc i vèss üman a i nàssen libér e cumpàgn en dignità e driss. Lùur i hinn dutáa dë resün e cunscénza e duarìen agì l'ünn vèrss l'àlter 'n'ünn spirit dë fradelanssa. | |
El Łonbardo (nomi locai lombard, lumbard, lumbaart) l'è na łengoa gal-italega parlada soratut inte ła Łonbardia, inte'l Canton Tisin, inte i Grixoni e inte ła rasion oriental del Piemonte da calche 7 miłioni de àneme.
Difuxion[canbia | canbia el còdaxe]
El primo scrito łonbardo cognosuo el xe el Sermon divin del 1264. L'autor el xe Pietro da Barsegapè. Ła Łéngoa łonbarda xe destinguibiłe in sotogrupi łengoisteghi che i xe intełejibiłi fra de łuri.
Varianse[canbia | canbia el còdaxe]
Łe do varianse prinsipałi łe xe cueła oriental, ciamada anca transabduana o orobica, e cueła osidental, ciamada anca cisabduana o insubre, ste do varianse łe ga soratut difarense fonołoxiche bastansa marcae, diritura łe podaria esar ciapae cofà do łengoe separae. Łe difarense inportanti łe rivarda soratut łe létare /v/ e /s/ che inte ła variansa oriental łe deventa aspirae (ła /v/ pol esar anca ełiminada del tut), par exenpio ła paroła osidental cavall a oriente ła deventa cahall o anca caàl, ła paroła sura ła deventa hura. N'antra difarensa xe ła pronunsia de łe ploxive ała fin dełe parołe come lett e fredd che a oriente łe vien pronunsiae leč e freǧ.
Łonbardo osidental[canbia | canbia el còdaxe]
Łe varianse diałetai del łonbardo osidental o insubre łe xe tradisionalmente: Miłanexe, Łomelin, Vigevanasco, Bustoco, Legnanexe , San Giorgexe (parlà intel comun de San Giorgio su Legnano), Briansol, Monzexe, Trezzexe, Laghée (parlà inteła parte setentional del Łago de Como), Lecchexe, Comasco, Valasinexe, Canzexe, Saronexe, Tisinexe (parlà intel Canton Tisin), Ossolan, Valtełinexe, Varesot, Verbanexe, Lodixan, Novarexe, Tortonexe.
Łonbardo oriental e alpin-oriental[canbia | canbia el còdaxe]
Łonbardo oriental: Bergamasco, Cremasco, Sorexinexe, Alto Mantovan, Bressan, Trentin Osidental. Łonbardo alpin-oriental: Bormin, Livignasco, Alto Camuno
Łonbardo Meridional[canbia | canbia el còdaxe]
I diałeti parlai inte ła bassa Łonbardia i ga alcune influense emiliane: Cremonexe, Basso Mantovan e Casalasco-Viadanexe.
Ixołe lenguisteghe łonbarde[canbia | canbia el còdaxe]
Ghe xe de łe ixołe lenguisteghe lonbardofone: Inte ła Sicilia ghe xe dei diałeti del łonbardo che i risałe al Medioevo, i vien ciamai Diałeti Gal-Itałisi de Sicilia, i ga influssi diałetai del sicilian.
Inte'l Lasio xe parlà on diałeto łonbardo da ła Comunità Valtellinexe de Roma.
Riconossimenti Ofiçiai[canbia | canbia el còdaxe]
El Łonbardo el podaria esar retegnua lengoa rejonal minoritaria ai sensi deła Carta Eoropea par łe lengoe rejonai e minoritarie che al' art. 1 el dixe che per łengoe rejonai o minoritarie se intende łe lengoe... che no łe xe diałeti deła lengoa ofiçial deło stado. Tutociò el Stado Itałian no 'l reconosse el łonbardo cofà lengoa rejonal. No ghe xe recognossimenti ofiçiai gnanca da ła Svisera, ndoe però el vien studià dal Centro di dialettologia e etnografia de Belanzana.
| Controło de autorità | GND (DE) 4168136-8 |
|---|
