Leje

Ła leje (o anca dixesto e scrivesto lexe par el so derivar da ła łéngua latina lex, ato normativo) xe un conseto che el se lega a vari canpi sientifeghi e tecneghi.

Definision

• Inte el dirito, ła leje ła xe un ato normativo, vałe a dire un ato xuridego che costituise fonte del dirito, de norme primarie, che łe pone prinsipi o i individua regołe conportamentałi de cui se inpone l'oservansa inte i teritori o inte łe agregasion sociałi (nasionałi, pùłitighe o comunque de pì individui) cui ła xe destinà.
• Inte ła matemàtega e inte ła loxega matemàtega, na leje ła xe un afermasion provà a partire da un insieme de ipotexi de partensa, e ła gà vałore asoluto inte el anbito de vałidità de łe dete ipotexi. Pì coretamente łe "lexi" łe vien ciamàe teoremi.
• Inte ła fìxega, inte ła chìmega e inte altre sciense par łe cuałi xe posìbiłe adotare metodi sperimentałi rigoroxi (cuałi ripetision de ła mexura, inequivoca identifegasion de łe condision al contorno) ła leje xe na relasion de tipo matemàtego che lega do o pì grandese mexurabiłi; pol essare el rixultato de un modèło teorego suportà da dati sperimentałi, opùr na pura formałixasion de regołarità oservàe sperimentalmente che acuista vałore preditivo par avegnimenti simiłi, entro limiti ben definìi.

• • In probabiłità parò par leje de na variàbiłe aleatoria se intende na partegołare funsion che ne descrive el conportamento.
• In altre sciense, cofà (par exenpio, ma nò soło) inte el economia, inte łe sciense sociałi, biołoxeghe e medeghe, ła leje xe pì de frecuente un conseto asertivo xeneralmente descritivo de talune regołarità riscontrabiłi inte el mondo reałe, par lo pì enpiregamente dexunte da rilevasion sperimentałe o storega, e che vien a asumare un vałore preditivo.

Inte el anbito xuridego o sperimentałe, ła leje ła xe donca na formuła che xe rivada ai nesesàri efeti espresivi par rejistrare e/o prevedere andamenti e/o conportamenti, secondo na sintexi efetuà ex ante inte el caxo de ła leje xuridega (po-ché ła leje presede ła so sucesiva oservansa), o ex post inte el caxo de ła leje enpirega (po-ché ła leje segue ła rilevasion sperimentałe de na regołarità). Łe lexi puramente matemàteghe, d'altra parte, łe gà na vałidità asołuta e atenporałe che mal se riconduse a ła presedente definision.

Varda anca

• Dirito

Łigadure foreste

• Normattiva-il portale della legge vigente Archivià l'11 de majo 2011 in Internet Archive.

xe el sito a cura de ła Republica Itałiana ove łe xe consultabiłi tute łe lexi vigenti, sia que łe publicàe inte ła Gaxeta Uficiałe, sia quełe faxenti parte de ła lejixlasion rejonałe, sia łe lexi aprovàe in atexa de publicasion

• Indexe de łe lexi da ła XIII lejixlatura (dal 9 de majo 1996) Archivià l'8 de zunjo 2004 in Internet Archive.

• "Lejixlasion axornà e coordinata" su AmbienteDiritto.it - Rivista xuridica - ISSN 1974-9562 [1]