Bailo de Costantinopoli
On Bailo, scrito anca baylo (pl. Baili / bailos ) el gera un diplomàtego che'l suparvizionava i negosi de ła Repùblega de Venèsia a Costantinòpołi, ła cavedal de l'Inpero Otoman. Tałe istitusión deventà permanente a partir da'l 1454[1].
Łe númaroze e costoze guere de Venesia co i Otomani łe ghe ga fato capir a i Venesiani come che fuse prefaribìłe far afidamento a ła diplomasia come resołusion de incrozade pìtosto che so ofensìvi (o defensìvi) sforsi miłitari par mantenjir e deféndar ła propia pozision de dominio inte'l Mediteraneo orientałe. El laor de'l bailo el ciapava rento difarenti setori in cuanto el gera sia cònsołe e sia inbasador de Venesia. Dazesta l'inportansa de'l roło, par ła nòmena A venjiva sernìa co atension ła parsona incargada in cuanto ła gaveva un roło ciave inte'l mantenjir un bon raporto intrà el Sultan otoman e el governo venesian. Par 'ste razon no A gera mìa senpre posibiłe trovar de łe parsone capase de covèrzar tałe roło. Tra i vari cònpiti dezvolzesti A conja mensonar che ła raprezentansa e protesion de i intaresi połìteghi venesiani e anca ła pura capasità diplomàtega par rezólver eventuałe diatribe tra otomani e venesiani. Na volta che se gaveva stabiłìo el bailo de frente el creava de i veri contati de amistà co influenti połìteghi otomani[2].
Etimołozìa
[canbia | canbia el còdaxe]Ła paroła venesiana bailo ła deriva da'l łatìn baiulus, che orizenalmente ła senjifegava " Portador ". El tèrmene otoman el gera bālyōs o bālyoz.
El bailato - l'Anbasada Venesiana
[canbia | canbia el còdaxe]
In tal parìodo che'l va da ła descazùa de Costantinòpołi inte'l 1453 fin a'l sciopar de ła Segonda Guera Otomana Venesiana inte'l 1499, el bailàto el se ga instałà inte'l sentro de Gałata . Drioman el bailàto el ze stà trasferìo int' una de łe pariferìe de Gałata, in t'una inbasada ciamada Vigne de Pera inte'l cuartier omònemo (Pera). 'Sta caza ła ze stà doparà interninalmente cofà rezidensa par l'istà come salvaneła da ła peste par può deventàr ła sede permanente daspò ła Guera de Sìpro. In realtà ła mazor parte de i baili ła preferiva 'sto łogo respeto cueło de Gałata parchè el gaveva manco restrision inte łe trazlocasion fòra òrario consentìo e ła só pozision ła se revełava ideałe par el contrabando de sciavi.[3]
Vigne di Pera el gera un gran conpleso de mure. L'inbasada ła gaveva n'area pùblega e n'altra privada. L'area privada ła ospitava el Bailo, i só dependenti el propio corpo de gianiseri e 'l personal de segretarìa. L'area pùblega ła venjiva utiłizada par dar aceto dinjitari e nantre parsone de rimarco. In tałe area A ghe gera anca na sàła par banchéti par ocazion spesiałi e feste.[3]
Funsion, doveri e responsabiłità
[canbia | canbia el còdaxe]
Una de łe mazor responsabiłità de'l bailo ła gera ła rancura de informasion so l'Inpero otoman. Sołitamente i reseveva 'ste informasion traverso łe só grande rede de amighi, ła só famegia e na rede de tiracalsete. 'Sta rede de spionagio ła consisteva in una rede de informadori tra i mercanti e i só asosiài e parfin parsone che łe łaorava drento ła burocrasia otomana. Ghe gera anca òmeni infiltrài in altre inbasade foreste.[4]
Come descrito el bailo el gavéa ła responsabiłità de promóver e protézer el comersio venesian, defati daspò ła Bataja de Łepanto ghe ze stà ordenà da'l Doze de protézer l'integrità de i poderi mercantìłi da i inglezi, ołandezi e fiorentini. Nonostante el bailo no'l se interesava tanto a łe cuestion comersiałe respeto a cuełe połìteghe ad onji nòmena de un novo sultan el se segurava che venjise seguìi tutì i acordi tolti co'l sultan presedente ('st'altro el gera ato par protézer i sitadini, i beni e ła propietà venesiana).[5]
Ła fegura de'l bailo ła gera granfato inportante inte i cazi de incosàe łegałe inte i tràfeghi intarnasionałi defati el intervenjiva a volte sia come àlbitro o come avogador de una de łe parte drìo łe rechieste.
El Bailo el gera anca el responsàbiłe de tuto el comersio inte łe tere otomane e el podeva sostituìr i cònsołi onji volta che'l vołeva.[6]
Intrà i òblighi A conja mensonar che al bailoel gera proibìo dezvólzer efetivamente atività comersiałe o far łaori de raprezentansa par privài. In realtà i baili i òpara clandestinamente ło steso inte'l comersio.[7]
Ła vita de un bailo
[canbia | canbia el còdaxe]Tuti i baili i jera sernìi da i ranghi de'l patrisià venesian; 'st'altra cuà ła zera na cuałìfega fondamentałe e obligatoria, e ła major parte de łori i venjiva sernìi a'l łeveło pì alto de ła clase sosiałe ołigàrchega che ła dominava ła vita połìtega venesiana.[8]
Siti da vardàr
[canbia | canbia el còdaxe]- El bailo Archivià il 20 de majo 2022 in Internet Archive.
- Girolamo Lippomano
- baili veneziani moderni anbasadori-pasà-prexente
- Baili venesiani
- el bailo de costantinopołi
- Ła paròła Bailo
Note
[canbia | canbia el còdaxe]- ↑ Goffman 2007, 71.
- ↑ Dursteler 2001, pp. 16–18.
- ↑ 3,0 3,1 Dursteler 2006, pp. 25–27.
- ↑ Dursteler 2001, p. 3.
- ↑ Dursteler 2001, p. 4.
- ↑ Dursteler 2001, p. 5.
- ↑ Dursteler 2001, p. 6.
- ↑ Dursteler 2001, p. 9.
Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Bailo de Costantinopoli
el detien schemi gràfeghi so
