Achìe

Inrabiadura d'Achìe (1847) de François-Léon Benouville, inte el Musee Fabre a Montpellier.

Achìe (in vèneto sentral e in venesian) o Achile (in te chejaltri diaeti) el xe un eròe dei miti grèghi, ciamà Ἀχιλλεύς

(Achilléus) in grègo antigo, Achilles in latin e Achille in itajan; el xe conosesto par èsar stà un dei guerieri grèghi piasè fòrti inte 'a guèra de Tròia.

Mito

Achìe el jera un mexo deo; só pare el jera el mortal Peèo, re de Ftia, e só mare 'a jera ła dea Teti, ła piasè bea de 'e fioe de Nerèo. Ła nàsita d'Achìe 'a xe contà in tanti mòdi difarenti, ma i miti piasè antighi i ne conta che Teti 'a staxea un te el mar e 'a ghe piaxea qualche olta de star su ła rena; na olta che ła xe ndà su ła rena de Ftia ła xe stà vista da Peèo che se 'a ga ciapà e ghe ga fato vioensa. Teti 'a xe restà incinta e i dei i ghe ga dito che 'a gavea da sposarse co Peèo. Xe sta propio inte el matrimonio de Peèo e de Teti che 'a dea Eris ła ga mandà el pomo de a discordia a ła piasè bea in tra Afrodite, Atena e Era.

Se conta tante stòrie su d'Achìe e i miti piasè xóveni i ne conta che el jera invulneràbie, sarìa dir che nisun i 'o podea ferir o farghe mae. Ma i miti piasè antighi i ne conta n'antra storia: Teti, che no ła podea morir, ła ga provà a farghe 'o doventar un deo par intèro par poderghe star insieme par senpre; ła gavea da far un rito tegnendo el puteeto de sora da el fogo, ma propio in quel momento lì xe rivà Peèo e se ga ciapà paura che 'a voesse brusar só fioło. Tuto inrabià, Peèo el ga parà via Teti fora de ca' e a el puteeto Achìe se ga bruxà el só calcagno. El sentàuro Chiron, che el jera un dotór, ghe ga meso al só posto el calcagno de el gigante Damiso che el jera asè fòrte inte el córare, e defati Achìe el xe doventà asè fòrte anca eo inte el córare. Chiron el xe stà anca só maèstro d'Achìe e 'o ga tirà su grando.

Achìe el jera asè fòrte inte el córarghe drio a i so' nemisi; el jera conosesto par èsar asè cativo parché i 'i copava tuti, anca co ła bataja i 'a gavea xa vinta e tuti i tornava indrio, anca i amisi. Eo e i só soldai i se ciamava Mirmìdoni e i jera asè conosesti; co ghe xe stà ła guèra de Tròia anca łori i xe stà ciamà d'Agamènone.

Ła guèra de Tròia

Inte 'a guèra de Tròia Achìe el xe un dei piasè forti eròi; inte na bataja el rapise Brisèide e 'a fa doventare 'a só s-ciava. Ma inte el dèxemo ano de guèra Agamènone el ga da darghe indrio ła só s-ciava Criseide a i Troiani, e el ghe toe 'a s-ciava Briseide a Achìe. Scominsia qui l'Ilìade, el poèma d'Omèro. Achìe s'inrabia da mati, el se sara inte 'a só tenda e el no va pì a batajar. Ma sensa d'Achìe i Greghi no i xe pì boni da darghe contro a i Troiani, ma no ghe xe gnente par farghe canbiar idea a Achìe, gnanca se ghe ga dà indrio Brisèide.

Par farghe paura a i Troiani, Pàtroclo, só caro amigo d'Achìe, el se fa inprestare 'a só armadura par far finta che eo el xe tornà a batajare co i Greghi; ma na olta che i Greghi i jera quasi rivà rento a ła sità, Ètore el riese a copar Pàtroclo. Achìe el pianxe purasè par el só amigo e ghe jura che el gavarìa copà Ètore; e defati el lo copa.

Achìe el xe anca eo inte el cavało de Tròia quando i Greghi i cojona i Troiani a ła fin de 'a guèra e i riese a entrar rento ła sità. Pàride, só fradeo fifon d'Ètore, el xe sconto e el ghe tira na frecia invelenà indoso a Achìe, che el ghe ciapa propi el calcagno che el ghe jera sta meso da Chiron; Achìe el more così invelenà.

Bibliografia

• (IT) Paolo Granzotto, Il romanzo di Achille, Rizzoli, 1991.

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Achìe
• el detien schemi gràfeghi so