Informàtega

Informàtega

Siensa che ła stùdia i fondaminti teòreghi de l'informasion e de ła so conputasion.

L'informàtega (o enformàtega) ła xe la siensa che ła se ocupa de tratar l'informasion co proçedimenti automatixai. Pì de preçixo ła ga par ojeto el studio dei fondamenti teoreghi de l'informasion, de ła so conputasion a łiveło loxego e de łe tecneghe prateghe par ła so inplementasion e aplicasion in sistemi ełetroneghi automatixai, ciamai sistemi informadeghi.

L'informàtega ła divien parte o ła xe de suporto a caxi tute łe disipline sientifeghe, e come tenołoxia ła entra in calsiasi "mexo" o "strumento" che se połe doparare comunemente e ogni dì, cusì tanto che caxi tuti semo in calche manjiera uxuari de servisi informadeghi.

En termini sociałi e economeghi, l'informàtega ła scałinà in pochi ani ła piramide de Anthony, che ła xe pasà da operadiva (in sostitusion o in suporto a conpiti senpliçi e ripetitivi) a tatega (en suporto de ła pianificasion o jestion de curto termine) a stratexega. In sto so ultimo aparir, ła xe diventada cusì tanto stratexega inte el xviłupo economego e sociałe de łe popolasion che el no poder disfrutar l'informàtega (status batexà col nome divario dijitałe), el xe on problema de intarese mondiałe.

A bràso co l'ełetronega e a łe tełecomunicasion unifegae soto el nome tecnołoxie de l'informasion e de ła comunicasion (TIC), ła raprexenta che ła disiplina e inte el contenpo chel setore economego chel ga dato vita e xviłupo a ła tersa rivołusion industriałe, traerso cheła che ła xe popołarmente conosua soto el nome de rivołusion dijitałe.

Aree de l'informàtega

L'informàtega dato che ła xe na materia larga la se xlonga dai studi teoreghi sui algoritmi e i limiti de ła conputasion ai problemi prateghi de l'inplementasion dei sistemi informadeghi de hardware e software. La CSAB, ciamada in manjiera formałe Computing Sciences Accreditation Board, la cata fora cuatro aree che łe considera vitałi par la disiplina informàtega: teoria de ła conputasion, algoritmi e struture dati, metodołoxia e lenguaji de ła programasion, e architetura e ełementi del computer. In pì, ła identifega altri canpi speçifeghi come l'inxegneria del software, intełijensa artificiałe, comunicasion e reti de computer, sistemi de baxe dati, calcolo parałeło, calcolo distribuio, interasion omo-machina, computer grafega, sistemi operadivi e calcolo sinbolego e numerego, come aree inportanti de l'informàtega.

informàtega teorega (teorica)

L'informàtega teorega ła xe praticamente astrata e matemadega, ma el core de st'ultima ła deriva dai calcoli prateghi e de tuti i dì. El so fin el xe cheło de capire la naura de ła conputasion e, dopo ver capio, dare metodoloxie senpre pì efiçenti.

Teoria dei codaxi e informasion

La teoria de l'informasion ła ga el fin de cuantifegar l'informasion. La xe sta xviłupada da Claude Shannon par catar fora i limiti fondamentali de ełaborasion dei segnałi, come ła conpresion dati e l'archiviasion e ła comunicasion fidàbiłe de st'ultimi.

La teoria dei codaxi el xe el studio dei codaxi (sistemi par convertire l'informasion da na forma a n'altra) e ła so adatasion par na preçisa aplicasion. I codaxi i njien doparai par ła conpresion dati, critografia, riçerca e coresion de l'erore e ultimamente anca par ła codifegasion de łe reti. I codaxi i xe studiai col fin de projetar modi de traxmision dati fidabiłi e ben funsionanti.

Teoria de ła conputasion

Segondo Peter Denning, ła dimanda fondamentałe che ła ciapa l'informàtega ła xe «cosa xe che połe esare (e che el funsiona) automatixà?». La teoria de ła conputasion ła proa rispondare a łe domande fondamentałi: "Cosa połe esar calcoła e ła cuantità de rixorse che se neçesita par far i calcoli". La teoria de ła conputabiłità ła se sforsa de rispondare a ła prima domanda, examinando cuałi problemi conputasionałi i se połe rixolvare traerso vari modełi teoreghi de conputasion. A ła segonda domanda invese serca de rispondarghe ła teoria de ła conplesità conputasionałe, che ła studia i costi spasio-tenpo co conportamenti difarenti par rixolvare problemi conputasionałi.

El popołare problema P = NP?, el xe oncora un problema verto inte ła teoria de ła conputasion.

		P = NP?	GNITIRW-TERCES
Teoria dei automi	Teoria de ła conputabiłità	Teoria de ła conplesità conputasionałe	Critografia	Teoria del calcoło cuantistego (computer cuantistego)

Algoritmi e struture dati

Sto canpo el studia i modi de calcoło che njien comunemente doparai e cuanto che i funsionee.

$O(n^{2})$
Anałixi dei algoritmi	Algoritmi	Struture dati	Otimixasion conbinatoria	Xiometria conputasionałe

Teoria dei lenguaji de programasion

La Teoria dei lenguaji de programasion ła xe na branca de l'informàtega che ła ga a che fari co ła projetasion, inplementasion, anałixi, caraterixasion e lasificasion dei lenguaji de programasion e de łe so carateristeghe.i.

$\Gamma \vdash x:{\text{Int}}$
Teoria dei tipi	Conpiładori	Linguaji de programasion

Metodi formałi

Sta cua ła xe na tecnega particołare baxada so ła matemàtega par ła speçifegasion, xviłupo e verifega de sistemi hardware e software. La doparasion dei metodi formałi par ła projetasion de hardware e software ła xe motivà da ła convinsion che fare anałixi matemadeghe juste posa jutare a ver fidabiłità e darghe corpo a on projeto. I metodi formałi i forma on inportante piłastro de l'inxegneria del software, specialmente andove xe neçesaria ła sicuresa e i xe on utiłe xonta a łe prove de funsionamento del software, parché i połe sparagnarne erori e i połe anca darne on framework par ła prova.

informàtega aplicada (pratega)

L'informàtega aplicada ła ponta a identifegar spesifeghi conçeti informadeghi che i połe esare doparai diretamente par sistemare problemi del mondo reałe.

Architetura dei calcoładori e inxegneria informàtega

L'architetura dei calcoładori el xe el design conçetuałe e ła strutura operadiva de baxe de on sistema computerixà. La se conçentra sol modo andove la CPU ła manda vanti łe operasion interne e ła va drento ai indirisi in memoria.

Loxega dijitałe	Microarchitetura	Multiprocessing
Ubiquitous computing	Architetura dei sistemi	Sistemi operadivi

Anałixi del rendimento dei calcoładori

El rendimento dei computer el xe el studio del laoro fato dai computer, che ła ga par fini xenerałi el mejoramento del throughput de dati, el controło del tenpo de resposta, ła doparasion eficiente de łe rixorse e far si che el computer gapia on bon rendimento col se xe drio doparar intensamente.

Programasion e sistemi

In xenerałe i do canpi aplicadivi prinçipałi de l'informàtega inte łe dite i xe ła programasion (o sia xviłupo software da parte de on team de programadori) e ła projetasion, creasion e jestion de l'infrastrutura IT che ła posa suportare łe desixion de business e operadive de łe dite.

Reti de calcoładori

Na rete de computer ła xe na union de dispoxidivi hardware e software ligai l'un co che l'altro da canałi de comunicazion, che ghin permete el pasajo da on uxuario a chel'altro de rixorse, informasion e dati.

Baxi de dati

Na baxe de dati (en inglexe database) el xe on sistema pensà par organixar, memorixar e recuperar grande cuantità de dati traerso modełi de baxe dati e lenguaji de interogasion.

informàtega sientifega

L'informàtega sientifega el xe el canpo de studio che funsiona inte ła costrusion de Modełi matemateghi e tecneghe de anałixi cuantitadiva cusì da doparare el computer par anałixare e catar na solusion a problemi sientifeghi. Inte ła pratega, se trata de simułasion computerixae e altri tipi de conputasion a problemi de varie disipline sientifeghe.

Anałixi numerega	Fixega conputasionałe	Chimega conputasionałe	Bioinformàtega

Computer grafega

La computer grafega el xe el studio dei contegnui vixuałi dijitałi. Sto studio el se colega a tanti altri canpi de l'informàtega, intrà sti cuà la vixion artificiałe, l'ełaboasion dijitałe de łe imajini, la xiometria conputasionałe, e ła njien realmente tanto doparada inte i canpi dei efeti speçiałi e videoxughi.

inxegnaria del software

L'inxegnaria del software el xe el studio de ła projetasion, inplementasion, e modifega del software, in manjiera che se posa garantire alte cuałità, fidabilłtà, sostegnibiłità, e rapidità inte ła costrusion. El xe on conportamento sistemadego al software design, che el se ga doparando prateghe enxegnere al software. L'inxegnaria del software ła ga a che fari co l'organixasion e l'anałixi del software, e no soło inte ła so creasion e produsion, ma anca co ła so manutension interna e sistemasion.

Interasion omo-computer

L'Interasion omo-computer el xe el canpo de riçerca che el xviłupa fora teorie, prinçipi e linee guida par i projetadori dei intermuxi uxuari, in manjiera che i posa fare de łe esperiense uxuario che łe sia bone a sodisfar i uxuari so computer, tablet, tełefono intełijente e rełojo intełijente (se lexa doparabiłità).

Intełijensa artificiałe

Aprendixasion automatega	Vixion artificiałe	Proçesamento dijitałe de łe imajini
Riconosimento de pattern	Data mining	Conputasion evołutiva
Raprexentasion de ła conosensa	Proçesamento del lenguajo nadurałe	Robotega

Altri projeti

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so informàtega
• el detien schemi gràfeghi so

Note

Portałi:
• Portałe de Informàtega
|