Ut (mùxega)

Ut 'l xè na nota mùxicałe, el primo dei sei soni del sistema exacordałe teorixà da Guido d'Areso, corispondente all'odierno Do.

Par poder distinguare i soni de łe note, Guido d'Areso doparò łe prime siłabe dei primi sie emistichi de un Ino a San Joani scrito da Paolo Diacono:

(LA) « Ut queant laxis Resonare fibris Mira gestorum Famuli tuorum Solve polluti Labii reatum Sancte Iohannes »	(VEC) « afinché i posa cantar cò voxi libare łe meraviglie de łe to asion i to servi, scanseła el pecà del łoro labro contaminado, o san Joani »
(Ino a San Joani)

da cui i deriva i nomi de łe note Ut-Re-Mi-Fa-Sol-La-Si.

Inte i paexi ladini ła nota Ut ła xè stà poi sostituìa cò Do (forchè in Fransa, 'ndove se continuò a uxar Ut) a partire dal XVII secoło. El novo nome 'l fu atribuìo da Joani Batista Doni, che utiłixò łe inisiałi del so cognome (Doni). Ła setima nota, Si, fu poi introdota inte'l secoło sucesivo e deriva dall'union de łe inisiałi de Sancte Iohannes (SI).