Tersa guera de indipendensa italiana
rimandamento da Tersa Guera de Indipendensa|Imàjine= III guerra di Indipendenza.jpg
|Didascalia= Pian de ła tersa guera de indipendensa
|Parte_de=de łe guere de indipendensa itałiane
|Nome del conflito=Terza guera de indipendensa
Guera austro-prussiana
|Data=1866
|Liogo=Inpero d'Austria, Łonbardo Veneto, Itałia e mare Adriatico
|Rexultà=vittoria prussiana e italiana
|Canbi_territoriali=Ła Prusia anete Hannover, Schleswig-Holstein, i du ducati de ł'Asia, Nassau e Francoforte;
El Regno de Itałia anete el Veneto, el Friułi e ła provincia de Mantova;
Ła Prusia forma Confederasion Todesca del Nord;
L'Inpero austriaco el xe diventà l'Inpero Austro-Ungarico
|Schieramento1=Inpero austriaco, Sasonia, Baviera, Baden, Württemberg, Hannover e alcuni Stati picinini todeschi (precedentemente conosui come Confederasion Todesca)
|Schieramento2=Regno de Prusia
Regno d'Itałia
e alcuni Stati tedeschi picinini
|Comandante1=
|Comandante2=
|Efetivi1=600 000 austriaci e ałeati todeshi
|Efetivi2=500 000 prusiani e ałeati todeschi
300 000 itałiani
|Pèrdite1=20 000 morti o ferìi
|Pèrdite2=37 000 morti o ferìi (todeschi e itałiani)
}}
Ła Terza Guera de Indipendensa itałiana ła se ga svolto inte el 1866 parałełamente a ła Guera Austro-Prusiana, co l'Itałia da ła parte dei Prusiani. Difati çinque ani prima (1861) i Piemontexi i gavéa unìo ła penìxoła itałiana e fondà el Regno d'Itałia, ma no i era mìa stà boni de conquistar el Veneto, che el gh'era restà ai Austriaci. Ełora quando inte el 1866 i Prusiani i ga decixo de atacar l'Austria par portarghe via el predominio su ła Germania, i Itałiani i ghe n'à aprofità par alearse coła Prusia e vedar de conquistar el Veneto.
Ła sconfita de Custoza
[canbia | canbia el còdaxe]El 16 de zugno 1866 ła Prusia ła scominsia l'ataco, e tri dì dopo anca l'Itałia ła ghe dichiara guera a l'Austria. El generałe La Marmora, al comando de una de łe do armade de l'esercito itałiano, el move a l'asalto del Quadriłatero, ma zà el 24 de zugno el vien batùo a Custoza. Intanto i Prusiani i sconfige i Austriaci più olte, e dopo ła Bataja de Sadowa i Austriaci i se cata costreti a ritirar parte dei soldà da l'Itałia par defèndar Viena.
Ła sconfita de Lissa
[canbia | canbia el còdaxe]A sto ponto qua ła guera par i Prusiani (e quindi anca par i Itałiani) l'è praticamente vinta, parò l'Itałia ła se cata in na situasion inbarazante, parché no jè stà boni de vinzar sul canpo de bataja. Par rimediar a sto dixonor, el goerno el ghe ordina a ła Marina miłitare, che fin deso l'era restà ferma, de çercar na vitoria navałe par riguadagnar credibiłità. Ma el 20 de lujo ła flota itałiana, comandà dal'amirałio Persano, ła vien sconfita duramente a Lissa da queła austriaca, formà in bona parte da marinai veneti, istriani e dalmati (el steso amirałio in cao Tegetthoff el daxea i comandi parlando in veneto).
Concluxion
[canbia | canbia el còdaxe]In baxe ai acordi stipulà prima de ła guera co ła Prusia, l'Itałia ła otien el Veneto, el Friul e Mantoa (anca se l'Austria, in segno de disprezo, ła ghe cede sti teritori a ła Francia, che dopo ła ghie gira al'Itałia).
El 21 e 22 de otobre 1866 se tien el plebisito par l'anesion del Veneto a l'Itałia.
| Controło de autorità | LCCN (EN) sh85009762 |
|---|