Difarense intrà łe version de "Prima guera mondiałe"

Prima guera mondiałe
	; Imagine de en soldato francese in oservazion a Eglingen, Haut-Rhin, Fransa, scatà el 23 de giugno 1917.
Tipo	guerra mondiale (it) e perìodo istòrego
Data	1914–1918 (armistizio) / 1919 (tratato de pace)
Perìodo	età contemporanea (it)
Liogo	Europa, Àfrica, Medio Oriente, oceani Pacifico, Atlantico, Indiano., Eoropa, Àfrica, Àzia Osidentałe, Osèano Pasìfego, Cina, Osèano Indian e Osèano Atlàntego
Càuxa	attentato di Sarajevo (it)
Rexultà	Vitoria de l'Intexa
Consevense	conferenza di pace di Parigi (it) , alleati della prima guerra mondiale (it) , Inpero Zermànego, Inpero ruso, Inpero Otoman, Inpero àustro-ungàrego, Revołusion Rusa, guerra civile russa (it) , Union Soviètega, Repùblega de Weimar, guerra d'indipendenza turca (it) , Eoropa, Àzia e Socetà de łe Nasion
Schieraminti
Intexa:; Servia, ; Rusia, ; Fransa, ; Belzo, ; Inpero britanico, ; Giapòn,; Montenégro, ; Itałia,; Gresia,; Portogało,; altre nasion ałeate de ł'Intexa	Inperi Sentrałi:; Austria-Ungheria, ; Inpero Germanico, ; Inpero Otoman,; Bulgaria
Comandanti
Armando Diaz, Joseph J. C. Joffre, Douglas Haig, Alexander Samsonov, John Pershing, Ferdinand Foch	Franz Conrad von Hötzendorff, Erich von Falkenhayn, Paul von Hindenburg, Erich Ludendorff
Pèrdite
circa 5 165 000 miłitari e 3 155 000 civiłi, 13 990 000 ferii.	circa 3 486 000 miłitari e 3 485 000 civiłi, 8 390 000 ferii.
Cronołozia

Navega in tel istorego in manjiera interativa

(Varda tute łe modifeghe che speta ła revixion)

[Version verifegà]

← Difarensa pì vècia Difarensa pì nova →

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto

VixuałeWikitesto

In linea

Version de le 19:01, 10 avr 2021

Fronte osidentałe Grande Guera
Frontiere – Liegi – Anversa – Grande ritirata – Marna - Corsa al mare – Neuve Chapelle – Ypres – 2a Artois – Quota 70 – 3a Artois – Loos – Verdun – Hulluch – Somme – Arras – Vimy – 2a Aisne – Messines – Passchendaele – Cambrai – Kaiserschlacht – Bosco Belleau – 2a Marna – Château-Thierry – Hamel – Sento dì

Fronte Itałian Grande Guera
1a-Isonso – 2a-Isonso – 3a-Isonso – 4a-Isonso – 5a-Isonso – Altipiani – 6a-Isonso – 7a-Isonso – 8a-Isonso – 9a-Isonso – 10a-Isonso – Ortigara – 11a Isonso – Caporeto – Piave – Vitorio Veneto

Ła prima guera mondial (par i contenporanei Granda Guera) ła xe stà el conflito scominsà el 28 de ługio 1914 sèvito che el arsiduca Francesco Ferdinando, eredo al tron del Inpèro Àustro-Ungàrico, el xe stà copà a Sarajevo (Bosnia-Erxegòvina) el 28 de giugno 1914 da parta del studento nasionałista sèrvo-bosnìago Gavrilo Princip e terminà l'11 de novenbre 1918.

El fronte itałian

Łe trè batagie del Grapa

Antefato

Tuto scominsia co ła ritirada de Caporeto, efeto de ła pèrdita neła 12° batagia del Lisonz, e ne ła conseguente rotura del fronte.

El exercito el torna indrìo e el se ferma sul monte Grapa , fra el Brenta e el Piave, novènbre 1917.

Dopo i primi dì de sbandamento, ła ritirada ła se organixa megio par mèrito del General Luigi Cadorna. Ła sèrve rèndarse conto che i soldai i gera strachi morti, afamài e demorałixai. Tanti no i gaveva gnanca el s-ciopo: el 91. Cuaxi tuto: canoni mortai e munision i gera stài abandonai par far presto e no èser circondai.

I austriaci, visto come ndava łe robe, za i pensava de rivar in pianura e de méter łe sate su łe sità, su i paexi, e su tuto el ben de Dio che ghe gera ne łe campagne, sensa pensar che i gavarìa ciapà i Bocia a łe spałe su el Monteo e su el Piave.

I soldai, capìa ła situasion e tirae su łe màneghe, i ga costruì co tanta fadiga e tanti morti na łinea difenxiva nóva par fermar na vòlta par tute sti forèsti.

Ła batagia de blòco

Ła prima batagia par fermar i austro-ungarici ła xe divixa in do tempi: dal cuatordexe al vintisie de novenbre e da l'ùndexe al vintiun de desenbre del 17.

Dopo un viołento bombardamento de canoni , i austriaci i taca łe nóve łinee de difexa tra Cismon e el Piave. I méte in campo tuto queło che i ga: i grossi caibri, i spara fógo, e anca i gas asfisianti, e pian pianeło i scominsia a roxegar łe primìsime łinee.

Giorno dopo giorno, sempre più posti vien investìi da ła fanteria (el Roncon, el Prasoean, Còl Caprie, el Pertega, el Tomba ecc.). Sti monti sacri i vien ciapai e pèrsi tante volte co tante pèrdite fin al vintisìe novènbre, giorno che vede ła Brigada Aòsta e soldai del batagion alpin "Val Brenta" butar fora dal Col dea Bereta ła divison "Edelweiss".

I austriaci i gera de pì, pì ripoxai e in cuel momento pì carica, ma i tajani i gèra disperai par el pericoło che coreva tuta l'Itałia.

In 'sto momento intanto, riva i Francesi e i Inglexi per dar na man a i tajani, dato che i gèra a corto de canoni e ghe vołeva calcòsa per tirar suxo el moral.

Gnanca el tempo de un cafè che i austro-ungarici i taca n'altra volta l'undexe de desembre. E se torna a coparśe su el Col de ła Bereta, su el Còl de l'Orso su l'Axołon, ecc.

I tajani i rexiste, ma i pèrde l'Axołon e cusì i austrìaci i riva in vista de Basan.

Ma no xe mìa finio, e el vintiun de desembre i austriaci i śe ferma e tuto pe el momento taxe.

Ła Batagia de diféxa

Durante l' inverno col frédo łe forse itałiane łe organixa dei gran łavori de difexa sia su el teren che in rocia, sicure che co i primi caldi, saria scominsià ła łòta.

I łavori i xe pexanti e pericołoxi, dato che i xe stai spenti a ła fine de ła montagna verso Basan, e no ghe xe tanta tèra da drìo. Par fortuna o par mèrito, Nicola Gavotti el studia e l'inventa ła Galleria Vittorio Emanuele III: na vera e pròpria strada drento ła montagna de 5 000 metri tra el braso prinsipal e cuei secondari. Cuesti i sbóca sui fianchi del Grapa, co postasion de artiglieria e posti de oservasion. Da staltra parte vicevèrsa, i austro-ungarici i se prepara co ła 11° armada a ła concuista del Grapa e, dopo averlo ciapà, riversarse su ła pianura e ciapar a łe spałe łe diféxe su el Piave ne el steśo momento che ła 5° e 6° armada austriaca łe gavaria tacà frontalmènte.

Ła Batagia del Sostisio ła scominsia ne ła note del cuìndexe giugno del disdoto, da l'Astego al mar.

Su el Grapa ghe xe un gran caigo, no se véde un tubo, e in cueła situasion staltri taca sènsa èser visti, e in póco tempo i riva su el Col Moschin e anca fin su el Ponte San Łorenso.

Anca Cima Grapa vien tacada da divèrse diresion, e i tajani no i ghe ła fa a tegnirli: grandi scontri e tanti mòrti, a ła fine i austro-ungarici i se ferma su ła diretrice Valderoa - Solarolo, riciapada el giorno dopo.

Tuto o cuasi xe tornà come prima, soło che de tanti fiołi de łe dó parti no ghe xe pì tanto.

In cueła batagia Epica, ben siesentocuaranta medagie al Vałor Miłitar łe xe stà dae a i Fanti, Alpini, Arditi e Genieri .

Sto rixultà el xe stà na copada par i Austro-ungarici parché i gera restai co poco magnar, sènsa abiti, pochi rifornimènti e sènsa pì moral. I gaveva naxà ła vitoria e dèso ła sconfita.

Varda anca

Altri progèti

Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Prima guera mondiałe

Controło de autorità	LCCN (EN) sh85148236 · GND (DE) 4079163-4 · BNF (FR) cb11939093g (data) · BNE (ES) XX527831 (data) · NDL (EN, JA) 00570522

@@ Riga 15: / Riga 15: @@
 {{Campagnabox Fronte Osidentałe Grande Guera}}
 {{Campagnabox Fronte Itałian Grande Guera}}
-[[Imàjine:Refugees from Belgium in Paris, 1914.jpg|miniatura|Sfoladi de el Bèlgio in Fransa]]
+[[Imàjine:Refugees from Belgium in Paris, 1914.jpg|miniatura|Sfoladi del Bèlgio in Fransa]]
-Ła '''prima guera mondial''' (par i contenporanei '''Granda Guera''') ła xe stà el [[guera|conflito]] scominsà el [[28 de lujo|28 de ługio]] [[1914]] sèvito che el arsiduca [[Francesco Ferdinando d'Austria|Francesco Ferdinando]], eredo al tron de el [[Inpero Austriaco|Inpèro Àustro-Ungàrico]], el xe stà copà a [[Sarajevo]] ([[Bosnia-Erxegòvina]]) el [[28 de giugno]] [[1914]] da parta del studento nasionałista sèrvo-bosnìago [[Gavrilo Princip]] e terminà l'[[11 de novenbre]] [[1918]].
+Ła '''prima guera mondial''' (par i contenporanei '''Granda Guera''') ła xe stà el [[guera|conflito]] scominsà el [[28 de lujo|28 de ługio]] [[1914]] sèvito che el arsiduca [[Francesco Ferdinando d'Austria|Francesco Ferdinando]], eredo al tron del [[Inpero Austriaco|Inpèro Àustro-Ungàrico]], el xe stà copà a [[Sarajevo]] ([[Bosnia-Erxegòvina]]) el [[28 de giugno]] [[1914]] da parta del studento nasionałista sèrvo-bosnìago [[Gavrilo Princip]] e terminà l'[[11 de novenbre]] [[1918]].
 == El fronte itałian ==
-=== Łe trè batagie de el [[Grapa]] ===
+=== Łe trè batagie del [[Grapa]] ===
 ==== Antefato ====
-Tuto scominsia co ła ritirada de [[Caporeto]], efeto de ła pèrdita neła 12° batagia de el [[Lisonz]], e ne ła conseguente rotura del fronte.
+Tuto scominsia co ła ritirada de [[Caporeto]], efeto de ła pèrdita neła 12° batagia del [[Lisonz]], e ne ła conseguente rotura del fronte.
 El exercito el torna indrìo e el se ferma sul [[monte Grapa]] , fra el [[Brenta]] e el [[Piave]], novènbre 1917.
@@ Riga 37: / Riga 37: @@
 I méte in campo tuto queło che i ga: i [[grossi caibri]], i spara fógo, e anca i [[gas asfisianti]], e pian pianeło i scominsia a roxegar łe primìsime łinee.
-Giorno dopo giorno, sempre più posti vien investìi da ła fanteria (el Roncon, el Prasoean, Còl Caprie, el Pertega, el Tomba ecc.). Sti [[monti]] sacri i vien ciapai e pèrsi tante volte co tante pèrdite fin al vintisìe novènbre, giorno che vede ła [[Brigada Aòsta]] e soldai del [[batagion]] alpin "Val Brenta" butar fora da el [[Col dea Bereta]] ła [[divison]] "Edelweiss".
+Giorno dopo giorno, sempre più posti vien investìi da ła fanteria (el Roncon, el Prasoean, Còl Caprie, el Pertega, el Tomba ecc.). Sti [[monti]] sacri i vien ciapai e pèrsi tante volte co tante pèrdite fin al vintisìe novènbre, giorno che vede ła [[Brigada Aòsta]] e soldai del [[batagion]] alpin "Val Brenta" butar fora dal [[Col dea Bereta]] ła [[divison]] "Edelweiss".
 I [[austria]]ci i gera de pì, pì ripoxai e in cuel momento pì carica, ma i tajani i gèra disperai par el pericoło che coreva tuta l'[[Itałia]].
@@ Riga 54: / Riga 54: @@
 I łavori i xe pexanti e pericołoxi, dato che i xe stai spenti a ła fine de ła [[montagna]] verso [[Basan]], e no ghe xe tanta tèra da drìo. Par fortuna o par mèrito, [[Nicola Gavotti]] el studia e l'inventa ła [[Galleria Vittorio Emanuele III]]: na vera e pròpria [[strada]] drento ła [[montagna]] de 5&nbsp;000 metri tra el braso prinsipal e cuei secondari. Cuesti i sbóca sui fianchi del [[Grapa]], co postasion de [[artiglieria]] e [[posti de oservasion]]. Da staltra parte vicevèrsa, i [[austro-ungarici]] i se prepara co ła 11° [[armada]] a ła concuista del [[Monte Grapa|Grapa]] e, dopo averlo ciapà, riversarse su ła pianura e ciapar a łe spałe łe diféxe su el [[Piave]] ne el steśo momento che ła 5° e 6° [[armada]] [[austriaca]] łe gavaria tacà frontalmènte.
-Ła [[Batagia del Sostisio]] ła scominsia ne ła note del cuìndexe giugno de el disdoto, da l'[[Astego]] a el [[mar]].
+Ła [[Batagia del Sostisio]] ła scominsia ne ła note del cuìndexe giugno del disdoto, da l'[[Astego]] al [[mar]].
 Su el [[Monte Grapa|Grapa]] ghe xe un gran [[nebia|caigo]], no se véde un tubo, e in cueła situasion staltri taca sènsa èser visti, e in póco tempo i riva su el [[Col Moschin]] e anca fin su el [[Ponte San Łorenso]].
@@ Riga 62: / Riga 62: @@
 Tuto o cuasi xe tornà come prima, soło che de tanti [[fiołi]] de łe dó parti no ghe xe pì tanto.
-In cueła batagia [[Epica]], ben siesentocuaranta [[medagie]] a el [[Vałor Miłitar]] łe xe stà dae a i [[Fanti]], [[Alpini]], [[Arditi]] e [[Genieri]] .
+In cueła batagia [[Epica]], ben siesentocuaranta [[medagie]] al [[Vałor Miłitar]] łe xe stà dae a i [[Fanti]], [[Alpini]], [[Arditi]] e [[Genieri]] .
 Sto rixultà el xe stà na [[copada]] par i [[Austro-ungarici]] parché i gera restai co poco magnar, sènsa abiti, pochi rifornimènti e sènsa pì moral. I gaveva naxà ła [[vitoria]] e dèso ła sconfita.