Difarense intrà łe version de "Juglans regia"

Da Wikipedia, l'ençiclopedia libara.
[Version verifegà][Version verifegà]
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
p →‎top: sost, replaced: deła → de ła , dełe → de łe
Targheta: Canbio faxesto co AWB
Riga 26: Riga 26:


[[Imàjine:Juglans-regia-fruit.JPG|thumb|left|Foje e fruto de nogara]]
[[Imàjine:Juglans-regia-fruit.JPG|thumb|left|Foje e fruto de nogara]]
Ła '''nogara''' o '''nogher''' o '''noxara''' (nome sientifico ''Juglans regia'') ła xe na pianta deła fameja dełe Juglandaceae, originaria de l'[[Axia|Asia]] centrałe e ocidentałe, dei [[Penìxoła balcànega|Balcani]] e del [[Mar Mediteraneo|Mediteraneo]] orientałe (in [[lengua todesca|todesco]] ''Walnuss'', in [[łéngua inglexe|inglexe]] ''walnut'', in [[łengua itałiana|tałjan]] ''noce''). A dita de [[Plinio el Vecio]] inte ła só opera ''[[Naturalis historia]]'', ła xe sta portà in [[Eoropa]] dai [[Gresia|Greci]] fra el setimo e el quinto secoło vanti Cristo.
Ła '''nogara''' o '''nogher''' o '''noxara''' (nome sientifico ''Juglans regia'') ła xe na pianta de ła fameja de łe Juglandaceae, originaria de l'[[Axia|Asia]] centrałe e ocidentałe, dei [[Penìxoła balcànega|Balcani]] e del [[Mar Mediteraneo|Mediteraneo]] orientałe (in [[lengua todesca|todesco]] ''Walnuss'', in [[łéngua inglexe|inglexe]] ''walnut'', in [[łengua itałiana|tałjan]] ''noce''). A dita de [[Plinio el Vecio]] inte ła só opera ''[[Naturalis historia]]'', ła xe sta portà in [[Eoropa]] dai [[Gresia|Greci]] fra el setimo e el quinto secoło vanti Cristo.
[[Imàjine:Walnuss3.png|thumb|left|Na noxe]]
[[Imàjine:Walnuss3.png|thumb|left|Na noxe]]
Ła riva a esar alta anca 30 metri, ła pol viver fin a 160 ani e ła crese fin ai 1200 metri de quota. Ła [[scorsa]] ła xe lisia e grixa da xovane, nero-grixa co crepe fonde da vecia; łe [[foja|foje]], longhe 30 cm, łe ga un [[pecol]] da dove ke se staca 5 o 7 fojete ełitiche, longhe ciaskeduna dai sie ai dodexe çentimetri. I [[fior]]eti załi i vien fora fra apriłe e giugno, ingrumà in bigołeti quełi maschiłi, ugnołi quełi feminiłi. I [[Fruto|fruti]] (łe ''[[noxe]]'') i ga na scorsa tènara verde fora e una dura drento; i se tira xó fra setenbre e otobre.
Ła riva a esar alta anca 30 metri, ła pol viver fin a 160 ani e ła crese fin ai 1200 metri de quota. Ła [[scorsa]] ła xe lisia e grixa da xovane, nero-grixa co crepe fonde da vecia; łe [[foja|foje]], longhe 30 cm, łe ga un [[pecol]] da dove ke se staca 5 o 7 fojete ełitiche, longhe ciaskeduna dai sie ai dodexe çentimetri. I [[fior]]eti załi i vien fora fra apriłe e giugno, ingrumà in bigołeti quełi maschiłi, ugnołi quełi feminiłi. I [[Fruto|fruti]] (łe ''[[noxe]]'') i ga na scorsa tènara verde fora e una dura drento; i se tira xó fra setenbre e otobre.

Version de le 03:01, 10 avr 2021

TassoboxJuglans regia Cànbia el vałor in Wikidata

Cànbia el vałor in Wikidata
Dati
Fonte denoza, English walnut wood (en) Traduzi, Noce foglia (it) Traduzi e olio di noci (it) Traduzi Cànbia el vałor in Wikidata
Stato de conservasion
Eror Lua: callParserFunction: function " [[Categoria" was not found.
Tasonomia
SuperregnoEukaryota
RènjoPlantae
ÓrdeneFagales
FamejaJuglandaceae
ZènareJuglans
SpeceJuglans regia

L., 1753

Distribusion

Cànbia el vałor in Wikidata


Foje e fruto de nogara

Ła nogara o nogher o noxara (nome sientifico Juglans regia) ła xe na pianta de ła fameja de łe Juglandaceae, originaria de l'Asia centrałe e ocidentałe, dei Balcani e del Mediteraneo orientałe (in todesco Walnuss, in inglexe walnut, in tałjan noce). A dita de Plinio el Vecio inte ła só opera Naturalis historia, ła xe sta portà in Eoropa dai Greci fra el setimo e el quinto secoło vanti Cristo.

Na noxe

Ła riva a esar alta anca 30 metri, ła pol viver fin a 160 ani e ła crese fin ai 1200 metri de quota. Ła scorsa ła xe lisia e grixa da xovane, nero-grixa co crepe fonde da vecia; łe foje, longhe 30 cm, łe ga un pecol da dove ke se staca 5 o 7 fojete ełitiche, longhe ciaskeduna dai sie ai dodexe çentimetri. I fioreti załi i vien fora fra apriłe e giugno, ingrumà in bigołeti quełi maschiłi, ugnołi quełi feminiłi. I fruti (łe noxe) i ga na scorsa tènara verde fora e una dura drento; i se tira xó fra setenbre e otobre.

Legno

Legno de nogara

Ła nogara, a parte ke par i fruti, ła ga inportansa anca pal legno, pregiato par far mobiłi e pavimenti (Parquet).

Fruto

La noghera la fa an fruto sferico de 'l diametro de circa 5 cm. La scorsa e la polpa insieme le ciapa al nome de malut e le costituiss an strato de circa 1 cm. Al malut al è vert durante al acressiment, ma a la madurasion de la semensa al gnen negroe mars, e al se sbrega e al se destaca. Al è pien de sostanse coloranti che le macia le man e i vestì. La semensa la se ciama noss e la è costituida da na protesion legnosa spessa qualche melimetro, e da 'l ghito. Al ghito al è rugoss e al è dividest in 2 cotiledoni, ogni un ramificà a so olta ten do part. Al è quatà da na pelesina fina ma da 'l gusto ligadis e picante. La noghera la gnen coltivada apunto par le noss, de le quale al ghito al gnen doperà par magnar, par far dolci e anca par far ojo. Al ghito, se al è sech, se 'l magna insieme de la so pelesina (che no se ghe donde de destacarla) e al à an gusto vagamente dols e picante. Se invese se magna la noss pena cheta do da la noghera, cognen destacarghe la pelesina da 'l ghito, senò la insende massa.


Controło de autoritàLCCN (ENsh85144971 · GND (DE4189026-7
Traesto fora da Wikipèdia - L'ençiclopedia łìbara e cołaboradiva in łéngua Vèneta "https://vec.wikipedia.org/w/index.php?title=Juglans_regia&oldid=971301"