Difarense intrà łe version de "Àlbara"

Navega in tel istorego in manjiera interativa

[Version verifegà]

← Difarensa pì vècia Difarensa pì nova →

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto

VixuałeWikitesto

In linea

Version de le 11:50, 1 avr 2021

(VEC)
«I àlbari i ze łìreghe che ła tera ła scrive sul ceło. Noialtri łi batemo e łi trasformemo en carta par poderghe registrar, invese, ła nostra vodàzene.»

— Kahlil Gibran

Par àlbara, àrboro, àrbol, àlbore e àlber [pronunsa] (?·i)

(dal łatin arbor) en botànega, se intende na pianta łegnoza perene, bona a desviłuparse in altesa, grasie a ła prezensa de on fusto legnozo, ciamà "truzo", che el costuma sramefegarse a racuanti metri da tera. El insieme de łe rame e de łe foje, łe fa ła cioma. Ła cioma ła połe variar dependendo da ła rasa e da łe condision anbientałi che el ga da torno.

Descrision

Łe àlbare łe se destingue da łe altre piante dai arbusti, no par ła so grandesa ma par el èsarghe de on truzo ben identefegabiłe, che par on primo toco el ze sensa sramefegasion.

Ła justa definision pena scrivesta, ła vien parò contradita co se parla de àlbare in te l'anbito comersałe: in sto cazo, de fati, a łe vien prefisae de łe altese minime par ła definision de àlbara (pae ezenpio: 5metri de altesa segondo calche norma FAO).

El legno de łe àlbare el ze inportante anca parché:

na fonte enerzetega' (conbustion direta e carbon de legna)
on materiałe da costrusion (a se ghe połe far intiere abitasion, travadure, nave, mobiłi, ojeti de comune doparasion)
produze ła sełułoza (co ła cual a se ghe połe prodùzar carta)

Morfołozia

La conformasion tìpega de un àlbaro ła ze data da:

Łe raize łe ga ła funsion de asimiłar minerałi dal teren, mentre i rami i funze da suporto par foje e fruti.

Coi àlbari se fa el legno ùtiłe par ła costruzaion de móbiłi, infisi e carpentarìa en legno. El é anca dorà cofà font de energia, tipo par far el fogo.

Gałaria de someje

De łe àlbare de basa altesa inevae.
On àlbara de media altesa
On àlbara caraterìstego
I anełi che se pol védar dopo el tajo
Na àlbara secołare a Viłatora, comun de Saonara (PD)
Someja da andove se vede che łe àlbare no łe połe mai ndar pì de na determinada altesa

Vozi corełae

Altri projeti

Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so àlbaro

Controło de autorità	LCCN (EN) sh85137241 · GND (DE) 4004845-7 · BNF (FR) cb11934786x (data) · BNE (ES) XX4576358 (data) · NDL (EN, JA) 00575101

@@ Riga 1: / Riga 1: @@
-[[Imàjine:Kalabrien_Oliven_2257.jpg|thumb|276x276px|right|Àlbara de [[ułivo]]]]
+[[Imàjine:Kalabrien_Oliven_2257.jpg|thumb|276z276pz|right|Àlbara de [[ułivo]]]]
 {|
-|{{quote|I àlbari i xe łìreghe che ła tera ła scrive sul ceło. Noialtri łi batemo e łi trasformemo en carta par poderghe registrar, invese, ła nostra vodàxene.|
+|{{quote|I àlbari i ze łìreghe che ła tera ła scrive sul ceło. Noialtri łi batemo e łi trasformemo en carta par poderghe registrar, invese, ła nostra vodàzene.|
 [[Kahlil Gibran]]}}
 |}
-Par '''àlbara''', '''àrboro''', '''àrbol''', '''àlbore''' e '''àlber''' {{Audio|Àlbara e łe so variante.ogg|[pronunsa]}} (dal [[Latino|łatin]] ''arbor'') en [[botànega]], se intende na [[Piante|pianta]] [[Łegno|łegnoxa]] perene, bona a desviłuparse in altesa, grasie a ła prexensa de on fusto legnoxo, ciamà "truxo", che el costuma sramefegarse a racuanti metri da tera. El insieme de łe rame e de łe foje, łe fa ła cioma. Ła cioma ła połe variar dependendo da ła rasa e da łe condision anbientałi che el ga da torno.
+Par '''àlbara''', '''àrboro''', '''àrbol''', '''àlbore''' e '''àlber''' {{Audio|Àlbara e łe so variante.ogg|[pronunsa]}} (dal [[Latino|łatin]] ''arbor'') en [[botànega]], se intende na [[Piante|pianta]] [[Łegno|łegnoza]] perene, bona a desviłuparse in altesa, grasie a ła prezensa de on fusto legnozo, ciamà "truzo", che el costuma sramefegarse a racuanti metri da tera. El insieme de łe rame e de łe foje, łe fa ła cioma. Ła cioma ła połe variar dependendo da ła rasa e da łe condision anbientałi che el ga da torno.
 <br />
 == Descrision ==
-Łe àlbare łe se destingue da łe altre piante dai [[Arbusto|arbusti]], no par ła so grandesa ma par el èsarghe de on [[truxo]] ben identefegabiłe, che par on primo toco el xe sensa sramefegasion.
+Łe àlbare łe se destingue da łe altre piante dai [[Arbusto|arbusti]], no par ła so grandesa ma par el èsarghe de on [[truzo]] ben identefegabiłe, che par on primo toco el ze sensa sramefegasion.
-Ła justa definision pena scrivesta, ła vien parò contradita co se parla de àlbare in te l'anbito [[Trafego|comerçałe]]: in sto caxo, de fati, a łe vien prefisae de łe altese minime par ła definision de àlbara (pae exenpio: 5[[Metro|metri]] de altesa segondo calche norma [[FAO]]).
+Ła justa definision pena scrivesta, ła vien parò contradita co se parla de àlbare in te l'anbito [[Trafego|comersałe]]: in sto cazo, de fati, a łe vien prefisae de łe altese minime par ła definision de àlbara (pae ezenpio: 5[[Metro|metri]] de altesa segondo calche norma [[FAO]]).
-El [[legno]] de łe àlbare el xe inportante anca parché:
+El [[legno]] de łe àlbare el ze inportante anca parché:
-* ''na fonte enerxetega''' (conbustion direta e carbon de legna)
+* ''na fonte enerzetega''' (conbustion direta e carbon de legna)
 * '''on materiałe da costrusion''' (a se ghe połe far intiere abitasion, travadure, nave, mobiłi, ojeti de comune doparasion)
-* '''produxe ła [[çełułoxa]]''' (co ła cual a se ghe połe prodùxar [[carta]])
+* '''produze ła [[sełułoza]]''' (co ła cual a se ghe połe prodùzar [[carta]])
-== Morfołoxia ==
+== Morfołozia ==
-La conformasion tìpega de un àlbaro ła xe data da:
+La conformasion tìpega de un àlbaro ła ze data da:
-* [[Raixe (botanica)|raixe]]
+* [[Raize (botanica)|raize]]
-*[[truxo]]
+*[[truzo]]
 *[[rama]]
-Łe raixe łe ga ła funsion de asimiłar [[minerałe|minerałi]] dal teren, mentre i rami i funze da suporto par [[fogia|foje]] e [[fruto|fruti]].
+Łe raize łe ga ła funsion de asimiłar [[minerałe|minerałi]] dal teren, mentre i rami i funze da suporto par [[fogia|foje]] e [[fruto|fruti]].
 Coi àlbari se fa el [[legno]] ùtiłe par ła costruzaion de móbiłi, infisi e carpentarìa en legno. El é anca dorà cofà font de [[energia]], tipo par far el [[fogo]].
@@ Riga 40: / Riga 40: @@
 </gallery>
-== Voxi corełae ==
+== Vozi corełae ==
 * [[Bosco]]
 * [[Desboscamento]]