Difarense intrà łe version de "Diałeto primierot"

Diałeto primierot
Tipo	dialèto
Diałeto de	vèneto
Parlà in	Itàłia
Parlanti
Totałe	10 000 su par do
Caratarìsteghe
Clasifegasion lenguìstega
	łéngua umana; łéngue indoeoropee; łéngue itàłeghe; łéngue romanze; łéngue ìtało-osidentałi; vèneto; vèneto nordegno

Navega in tel istorego in manjiera interativa

[Version verifegà]

← Difarensa pì vècia Difarensa pì nova →

Contenuto cancellato Contenuto aggiunto

VixuałeWikitesto

In linea

Version de le 12:02, 18 xug 2014

El Primieròt el é en dialeto parlà te la Val de Primiér, tel Trentin.

Carateristeghe

Par savèrghene de pì, vardarse ła voxe Gramàtica primieròta.

Se vedon la storia del Primiér, podon capir che 'l Primierot el é pì vesìn al todésch, al ladìn e al feltrin che da cuel del rest del Trentin.

Tra i carateristeghe pì importanti ghe n'é:

La pronunẑia de /θ/ co /ẑ/ (ingles: Think), compagn al belumat e al feltrin;
La pronuncia de /dz/ e de /d/ con /đ/;

Esenpi de la lengua

I đì de la stemàna

Luni, Marti, Mèrcol, Dòbia, Vèndre, Sàbo, Doménega.

Le stajon

Insuđa, Istà, Ferđina, Invèrn.

I mesi del àn

Ðegnèr, Feorèr, Marẑ, Aorìl, Majo, Ðugn, Lujo, Agost, Setenbre, Otobre, Novenbre, Deẑenbre.

I nùmari

Un, Doi, Trei, Cuatro, Ẑinque, Sìe, Sète, Òto, Nòve, Diese.
Úndese, Dòdese, Trèdese, Cuatòrdese, Cuìndese, Sédese, Dissète, Disdòto, Disnove, Vinti.
Trènta
Cuaranta
Ẑinquanta
Sesanta
Setanta
Otanta
Novanta
Ẑènto
Dosènto
Mili
Domili
Diesemili
Ẑèntomili
En milion
En miliardo

Provèrbi

Mèjo brusar en paes che perder le tradiẑion

Provèrbi contađini

Se 'l Sass Maor el à el capel, mòla la falẑ e ciapa el restèl.
Se 'l Sass Maor el à la ẑentura, el siegador el laora a man segura.
De San Valantin se guèrna sènẑa lumin.

Proverbi meteorològici

Se (la piova) la vien da Santa Catarina, ciapa el restel e camina.
Se (la piova) la vien da la Ẑareda, la vien co la ghèda.
Se (la piova) la vien dal Pavion, piova a balon.
Se (la piova) la vien del Schener, la vien col ster.
Se (la piova) la vien de San Martin, la vien col scudelìn.

Sioglilengua e filastròche

Ẑento ẑeste de ẑeule marẑe.
Tirìn, tirìn, tirìna / la vècia Giacomina /la lava le scudèle, /la salva le pì brute, /la romp le pì bèle, /despò la và in piaza, /la crompa la salata, /la tasta se la é bona /col far de 'na parona /e tuti i la minciona. /

Bibliografia

(IT) Livio Tissot, Dizionario primierotto, ed. Manfrini, 1996.
(IT) Primiero ieri e oggi.
(IT) Primiero - Storia e attualità, autori vari, 1956.

Voxi corełade

diałeto vèneto setentrional

Colegamenti esterni

I todeschismi ntel diałeto primierot

@@ Riga 24: / Riga 24: @@
 }}
-El '''Primieròt''' el é en dialeto parlà tela [[Primier|Val de Primiér]], tel [[Trentin]].
+El '''Primieròt''' el é en dialeto parlà te la [[Primier|Val de Primiér]], tel [[Trentin]].
 == Carateristeghe ==
 {{Varda anca|Gramàtica primieròta}}
-Se vedon la storia del Primiér, podon capir che 'l Primierot el é pì vesìn al [[Lengua todesca|todésch]], al [[Lengua ladina|ladìn]] e al [[Diałeto vèneto setentrional|feltrin]] che da quel del rest del [[Diałeto vèneto osidental|Trentin]].
+Se vedon la storia del Primiér, podon capir che 'l Primierot el é pì vesìn al [[Lengua todesca|todésch]], al [[Lengua ladina|ladìn]] e al [[Diałeto vèneto setentrional|feltrin]] che da cuel del rest del [[Diałeto vèneto osidental|Trentin]].
 Tra i carateristeghe pì importanti ghe n'é:
-* La pronunẑia de /θ/ con /ẑ/ ([[Łéngua inglexe|ingles]]: ''Think''), compagn al [[Diałeto vèneto setentrional|belumat e al feltrin]];
+* La pronunẑia de /θ/ co /ẑ/ ([[Łéngua inglexe|ingles]]: ''Think''), compagn al [[Diałeto vèneto setentrional|belumat e al feltrin]];
 * La pronuncia de /dz/ e de /d/ con /đ/;
-* La conversion de ẑerti nomi che in talgian i é in maschile, al femminile:
-** ''la lat'', ''la sàngue'', ''la sòn'', ''la [[Giaso|giaẑ]]''.
-* La conversion de ẑerti nomi che in talgian i è in feminile, al maschile:
-** ''l'[[Sguaso|aguàẑ]]'', ''el [[Bredoła|beđól]]'', ''el calìđen'', ''el [[Sester|đèrlo]]''.
 == Esenpi de la lengua ==
-=== I đì dela stemàna ===
+=== I đì de la stemàna ===
-Luni, Marti, Mèrcol, Dòbia, Vèndre, Sàbo, Domenega.
+Luni, Marti, Mèrcol, Dòbia, Vèndre, Sàbo, Doménega.
-=== Le stajòn ===
+=== Le stajon ===
+Insuđa, Istà, Ferđina, Invèrn.
-Insùđa, Instà, Ferđìna, Invern.
 === I mesi del àn ===
-Ðegnèr, Feorèr Marẑ, Aorìl, Majo, Ðugn, Lujo, Agòst, Setenbre, Otobre, Novenbre, Deẑenbre.
+Ðegnèr, Feorèr, Marẑ, Aorìl, Majo, Ðugn, Lujo, Agost, Setenbre, Otobre, Novenbre, Deẑenbre.
-=== I numari ===
+=== I nùmari ===
-* Un, Doi, Trei, Quatro, Ẑinque, Sie, Sete, Ot, Nòv, Diese.
+* Un, Doi, Trei, Cuatro, Ẑinque, Sìe, Sète, Òto, Nòve, Diese.
-* Úndese, Dòdese, Trèdese, Quatòrdese, Quìndese, Sèdese, Dissète, Disdòto, Disnòve, Vinti.
+* Úndese, Dòdese, Trèdese, Cuatòrdese, Cuìndese, Sédese, Dissète, Disdòto, Disnove, Vinti.
-* Trenta
+* Trènta
+* Cuaranta
-* Quaranta
 * Ẑinquanta
 * Sesanta
@@ Riga 66: / Riga 62: @@
 * En milion
 * En miliardo
 === Provèrbi ===
-* Meio brusàr en paes che perder le tradižion
+* Mèjo brusar en paes che perder le tradiẑion
-==== Proverbi contađini ====
+==== Provèrbi contađini ====
-* Se 'l Sass Maor el ha el capel, mola la falẑ e ciapa el restel.
+* Se 'l Sass Maor el à el capel, mòla la falẑ e ciapa el restèl.
-* Se 'l Sass Maor el ha la ẑentura, el siegador el laora a man segura.
+* Se 'l Sass Maor el à la ẑentura, el siegador el laora a man segura.
-* De San Valantin se guerna senza lumin.
+* De San Valantin se guèrna sènẑa lumin.
-==== Proverbi meteorologici ====
+==== Proverbi meteorològici ====
-* Se la piova la vien da Santa Catarina, ciapa el restel e camina.
+* Se (la piova) la vien da Santa Catarina, ciapa el restel e camina.
-* Se la piova la vien da la Ẑareda, la vien co la gheda.
+* Se (la piova) la vien da la Ẑareda, la vien co la ghèda.
-* Se la piova la vien dal Pavion, piova a balon.
+* Se (la piova) la vien dal Pavion, piova a balon.
-* Se la piova la vien del Schener, la vien col ster.
+* Se (la piova) la vien del Schener, la vien col ster.
-* Se la piova la vien de San Martin, la vien col scudelìn.
+* Se (la piova) la vien de San Martin, la vien col scudelìn.
 === Sioglilengua e filastròche ===