Difarense intrà łe version de "Diałeto primierot"

Da Wikipedia, l'ençiclopedia libara.
[Revixion njiancora controłà][Version verifegà]
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
Nessun oggetto della modifica
Nessun oggetto della modifica
Riga 19: Riga 19:
|fam7=[[Lengue galloromanze|Galloromanze]]
|fam7=[[Lengue galloromanze|Galloromanze]]
|fam8=[[Gallo-italico|Galloitaliche]]
|fam8=[[Gallo-italico|Galloitaliche]]
|fam9=[[Lengua veneta|Veneto]]
|fam9=[[Lengua ladin|Ladìn]]
|fam10=[[Diałeto vèneto setentrional|Veneto settentrionale]]
|fam10=[[Diałeto vèneto setentrional|Ladìn-Vèneto]]
|fam11='''''dialeto primieròt'''''
|fam11='''''dialeto primieròt'''''
|estratto= Tuti i òmeni i nas liberi e uguali in dignità e dirìti. I é boni de pensar e i à na cosiènza e i à de far fra de lori fà i fuse tuti fradèi.
|estratto= Tuti i òmeni i nas liberi e uguali in dignità e dirìti. I é boni de pensar e i à na cosiènza e i à de far fra de lori fà i fuse tuti fradèi.

Version de le 18:55, 30 dis 2013


Infobox de Łéngua Diałeto primierot
Tipodialèto Cànbia el vałor in Wikidata
Diałeto devèneto Cànbia el vałor in Wikidata
Parlà inbandiera Itàłia
Parlanti
Totałe10 000 su par do
Caratarìsteghe
Clasifegasion lenguìstega
łéngua umana
łéngue indoeoropee
łéngue itàłeghe
łéngue romanze
łéngue ìtało-osidentałi
vèneto
vèneto nordegno Cànbia el vałor in Wikidata


El Primieròt el é en dialeto parlà tela Val de Primiér, tel Trentin.

Carateristeghe

Par savèrghene de pì, vardarse ła voxe Gramàtica primieròta.

Se vedon la storia del Primiér, podon capir che 'l Primierot el é pì vesìn al todésch, al ladìn e al feltrin che da quel del rest del Trentin.

Tra i carateristeghe pì importanti ghe n'é:

  • La pronunẑia de /θ/ con /ẑ/ (ingles: Think), compagn al belumat e al feltrin;
  • La pronuncia de /dz/ e de /d/ con /đ/;
  • La conversion de ẑerti nomi che in talgian i é in maschile, al femminile:
    • la lat, la sàngue, la sòn, la giaẑ.
  • La conversion de ẑerti nomi che in talgian i è in feminile, al maschile:

Esenpi de la lengua

I đì dela stemàna

Luni, Marti, Mèrcol, Dòbia, Vèndre, Sàbo, Domenega.

Le stajòn

Insùđa, Instà, Ferđìna, Invern.

I mesi del àn

Ðegnèr, Feorèr Marẑ, Aorìl, Majo, Ðugn, Lujo, Agòst, Setenbre, Otobre, Novenbre, Deẑenbre.

I numari

  • Un, Doi, Trei, Quatro, Žinque, Sie, Sete, Oto, Nòve, Diese.
  • Úndese, Dòdese, Trèdese, Quatòrdese, Quìndese, Sèdese, Dissète, Disdòto, Disnòve, Vinti.
  • Trenta
  • Quaranta
  • Žinquanta
  • Sesanta
  • Setanta
  • Otanta
  • Novanta
  • Ẑènto
  • Dosènto
  • Mili
  • Domili
  • Diesemili
  • Ẑèntomili
  • En milion
  • En miliardo

Provèrbi

  • Meio brusàr en paes che perder le tradižion

Proverbi contađini

  • Se 'l Sass Maor el ha el capel, mola la falž e ciapa el restel.
  • Se 'l Sass Maor el ha la žentura, el siegador el laora a man segura.
  • De San Valantin se guerna senza lumin.

Proverbi meteorologici

  • Se la piova la vien da Santa Catarina, ciapa el restel e camina.
  • Se la piova la vien da la Žareda, la vien co la gheda.
  • Se la piova la vien dal Pavion, piova a balon.
  • Se la piova la vien del Schener, la vien col ster.
  • Se la piova la vien de San Martin, la vien col scudelìn.

Sioglilengua e filastròche

  • Ẑento ẑeste de ẑeule marẑe.
  • Tirìn, tirìn, tirìna / la vècia Giacomina /la lava le scudèle, /la salva le pì brute, /la romp le pì bèle, /despò la và in piaza, /la crompa la salata, /la tasta se la é bona /col far de 'na parona /e tuti i la minciona. /

Bibliografia

  • Livio Tissot, Dizionario primierotto, ed. Manfrini, 1996.
  • Primiero ieri e oggi.

Voxi corełade

Colegamenti esterni

Traesto fora da Wikipèdia - L'ençiclopedia łìbara e cołaboradiva in łéngua Vèneta "https://vec.wikipedia.org/w/index.php?title=Diałeto_primierot&oldid=546796"