Sudàfrica

Sudàfrica

Suid-Afrika (af) South Africa (en) uMzantsi Afrika (xh) iNingizimu Afrika (zu) iNingizimu Afrika (ss) iSewula Afrika (nr) Aforika Borwa (tn) Afrika Borwa (st) Afrika Borwa (nso) Afurika Tshipembe (ve) Afrika-Dzonga (ts)
Bandiera Stema
Ino	National anthem of South Africa
Bomò	«Unity in Diversity»
Epònemo	sud e Àfrica
Pozision
29°S 24°E
Continente	Africa
Capitałe	Pretoria   Bloemfontein   Sità del Cao
Popołasion
Totałe	62 027 503 (2 de febraro del 2022) 1 884 525 (2021)
Densità	50,8 hab./km²
Idioma	inglezo afrikaans ndebele del sud sepedi sesotho swazi tsonga tswana venda xhosa zulu łéngua dei segni sudafricana
Speransa de vita	62,774 (2016) 0,793 (2015)
Taso de suicìdio	23,5 (2019)
Putełi no scołarizai	1 815 742 (2005) 152 201 (2004)
Zeografia
Parte de	Àfrica Austrałe
Àrea	1 221 037 km²
Bagnà da	Osèano Atlàntego Sud e Osèano Indian
Altitùdene	1 037 m
Ponto pì alto	Mafadi (3 450 m)
Ponto pì baso	Osèano Indian (0 m)
Rente a	Namìbia   Zinbàbue   Eswatini   Lesotho   Botswana   Mozanbico
Dati istòreghi
Dì festivo	cao de l'an (1° de genaro) vènare santo (du dì prima de Pàscua) festa de ła libartà (27 de apriłe) festa del Laoro (1° de majo) dì de ła zoventù (16 de giugno) dì nasionałe de ła Dona (9 de agosto) dì del patrimònio (24 de setenbre) dì de ła Reconciliasion (16 de diçenbre) nadałe (25 de diçenbre) dì de ła Bona Vołontà (26 de diçenbre) Dì de ła Fameja (dì dopo Pàscua) dì dei Deriti Umani (10 de diçenbre)
Organizasion pułìtega
Forma de goerno	repùblega parlamentària e democrasia raprezentativa
Òrgano ezecutivo	Goerno del Sudàfrica
Òrgano lejislativo	Parlamento de Sudáfrica
Presidenti del Sudàfrica	Cyril Ramaphosa (15 de febraro del 2018)
Màsema autorità zudisiałe	Corte costitusionałe del Sudàfrica
Ìndaze de Democrasia	7.24/10
Menbro de	Organizasion de łe Nasion Unìe, Commonwealth de łe nasion, Union Africana, Organizasion mondiałe del comerso, G20, BRICS, Banca Internasionałe par ła Recostrusion e Desviłupo, Asociasion Internasionałe del Desviłupo, Corporasion Finansiària Internasionałe, Organismo Multilaterałe de Garansia dei Investimenti, Banca Africana del Desviłupo, Union Africana - Oparasion Ibrida de łe Nasion Unie a Darfur, Stati de l’Àfrica, dei Caràibi e del Pasìfego, Rezime de Controło de ła Tecnołozia dei Mìsiłi, Interpol, Grupo de Fornidori Nucleari, Organizasion par ła Proibision de łe Arme Chìmeghe, Organizasion Idrogràfega Internasionałe, UNESCO, Grupo de Oservasion de ła Tera, Comunità de Desviłupo de l'Àfrica Meridionałe, Union Postałe Universałe, Union Internasionałe de Tełecomunicasion, Organizasion Internasionałe de Protesion Siviłe, Organizasion Meteorołòzega Mondiałe, Organizasion mondiałe de ła sanità, Union Doganałe de l'Àfrica Austrałe e Organizasion Mondiałe de łe Dogane
Economia
PIL nomenałe	419 015 636 065 $ (2021)
Persentuałe IVA	15 %
Ìndaze de desviłupamento oman	0,713  (2021 )
Moneda	rand sudafrican
Banca sentrałe	Banca de ła Reserva del Sudáfrica
Taso de dezocupasion	27,2 %
Coefisente de Gini	63.1/100
Còdazi de identifegasion
ISO 3166-1	ZA ZAF 710
Còdaze de matricołasion	ZA
Fuzo oràrio	UTC+2 UTC+3 (a Isole del Principe Edoardo (it) ) Àfrica/Johannesburg
Domìnio de primo liveło	.za
Prefiso tełefònego	+27
Tełèfono d'emerzensa	112 (połisia, servìsio mèdego d'emerzensa, ponpieri)
Preza ełètrega	Europlug, tipo D, tipo M e tipo N
Sito web	gov.za

El Sudafrica el xe un Stato de l'Àfrica del sud. El confina co ła Namibia, el Botswana, el Zinbabwe, el Mozanbico e el Swaziland. El Lesotho el xe circondà dal Sudàfrica. El Sudàfrica l'è bagnà da l'Oceano Indian e da queło Atlantico. El Capo Agulhas el xe el pónto pi a sud de tuto el continente, mentre al Capo de Bona Speranza i do oceani i se incóntra.

Storia

Par savèrghene de pì, vardarse ła voxe Storia del Sudafrica.

Łe descoverte pi antiche de fòsiłi umani łe xe stà fate neła Rift Valley e in Transvaal, na region del Sudàfrica. I primi abitanti che conosémo i xe i San, on grupo de boscimani o pigmei che i vivéa en tuta l'Àfrica del sud. Al tempo de Cristo, i grupi khoikhoi i xe rivà ne l'Africa del sud. Dopo el terzo secolo de ła nostra era, gha scominsià rivare altri grupi. I pi famóxi i xe i zulu e i xhosa.

I portoghexi i xe stà i primi a vèrsar ła strada de łe Indie pasando el Capo de Bona Speransa entel 1486 (secondo storici antichi i fenici i gavéa za fato el periplo de l'Àfrica). I Olandexi i gha fondà Cità del Capo sóto ła Table Mountain nel 1652 e i gha scominsià a coltivar łe tere rente a ła colonia par darghe da magnare a i bastimenti che pasava de li par andar o tornar da łe Indie. A ła fin del XVIII secolo, i inglexi i gha ocupà ła zona del capo, e i contadini olandesi - i boeri - i s'à moso oltre i confini de ła colonia par fondar de łe repùbliche independenti. Alcuni grupi i voléa móvarse e ndar in Israele par motivi religioxi. I boeri i xe stà boni de fondare varie repùbliche che łe s'à unio nel Stato libero de l'Orange e ła Repùblica del Transvaal. Co łe guere Boere, l'Inghiltera ł s'à ciapà anca ste tere qua.

Dopo l'independensa del 1931, s'à sviłupà in Sudafrica ła teoria del sviłupo separà de łe raze (apartheid). El Partito Nasional, dopo verghe vinto łe elesion del dopoguera, el ga aprovà łe łeji che sostegnéa l'apartheid nel 1948. I sitadini de raza nera i gha perso quaxi tuti i só diriti siviłi, quei de raza mista e i axiàtici i gavéa pi diriti dei neri. L'opoxision a ste łegi l'è cresuda coi ani sia rentro che fora del Sudàfrica. El paéxe l'è stà méso sóto boicotajo dai paixi africani e ocidentałi. El partito ilegałe Africa National Congress (Congreso Nasionale African) el gha fato na łota armà, da na parte, e cosientixasion de łe mase da l'altra. Uno dei leader de l'ANC el xera Nelson Mandela che 'l gha fato pi de 40 ani de gałera. Łibarà 'ntel 1990, l'è stà ełeto presidente del Paéxe 'ntel 1994.

Dopo de łu, el só vice - Thabo Mbeki - l'è deventà presidente. El governo l'è ancora ne łe man de l'ANC, ma el malcontento popołar l' drio créser. Manca laoro e ła criminałità ła crése senpre piasè. A łe ełesion del 2005, tanta zente no l'è mìa ndà votar. Questo en on Paéxe indove soło calche ano prima ła zente l'era disposta a morir par verghe el dirito al vóto. I partiti de opoxision i xe en crésita, ma ła popołarità de l'ANC ła xe ancora granda.

Economia

EL Sudàfrica - co el 60% del prodóto interno łórdo dei Paéxi a sud del Sahara - el xe l'economia pi granda del continente. El Rand, ła monéda locałe, el xe ła moneda pi forte africana. El Paéxe el xe ancora in via de sviłupo, co aree avansàe e sóra i livełi eoropei, e aree de povertà ancora forte. El Paéxe el gha vasti giacimenti minarari (el 62% de l'oro mondiałe, diamanti, carbon, uranio, fero, ecc.) vaste zone agrìcołe e ła posibiłità de modernizar l'agricoltura anca ne łe zone agrìcole en man ai picoli propietari. Ła diferensa de ła distribusion de richéza fra bianchi e neri ł xe całà, ma ła resta alta. L'industria ła xe moderna e importante. I comerci i è sviłupai e łe companie sudafricane łe xe bone de controłar i marcà de ła region. Ła 'Castle Brewery' l'è el produtor mondiale de bira pi grando, co fabriche en tuto el móndo.

Giografia

Par savèrghene de pì, vardarse ła voxe Giografia del Kenya.

Ła gran parte del teritorio ła xe su altipiani, co varie cadéne montuóxe. Ła cadéna pi łónga ła xe queła dei Drakensberg. A òvest dei Drakensberg gh'è el Grande e Picolo Karoo, na zona semidexèrtica che se estende fin a ła region del Capo, a òvest, e se unise co el Kalahari verso el Botswana. I fiumi pi inportanti i xe el Vaal, el Limpopo, el Molopo, l'Orange, el Tugela.

Popołasion

Łe etnie nere łe fórma el 75% de ła popołasion(zulu 23%, xhosa 9%, ndebele, setswana, siswati, tshivenda, sesotho, xitsonga), i bianchi i xe el 13%, ła raza meticia (coloured) el 9%, e el resto i xe axiatici e grupi pi picenini.

Rełigion

Cristiani 68%, musulmani 2%, hindu 1,5%, rełigion tradisionałi 28,5%.

Połítega

Presidente: Jacob Zuma Primo Ministro: dal 1984 el presidente el xe anca capo de l'executivo.

Sistema bicamerałe:

• Asemblea Nasionałe - 400 menbri
• Conséjo nasionałe de łe province - 90 menbri (10 menbri par ogni provincia)

Sudivixion aministrativa

El Sudafrica el xe divixo in nóve province

Province del Sudafrica
Provincia	Capoluogo	Abitanti capoluogo	Superficie (km²)	Abitanti	Densità (ab./km²)
Western Cape (Provincia del Capo Occidentale)	Città del Capo	ca. 2.984.100	129.370	ca. 4.893.900	37,82
Northern Cape (Provincia del Capo Settentrionale)	Kimberley	166.100	361.830	ca. 814.200	2,25
Eastern Cape (Provincia del Capo Orientale)	Bisho	137.900	169.580	ca. 6.514.500	38,41
KwaZulu-Natal	Ulundi	15.200	ca. 92.000	ca. 10.070.500	109,46
Free State	Bloemfontein	349.000	129.480	ca. 2.749.300	21,23
North West	Mafikeng	50.900	?	ca. 3.865.100	?
Gauteng	Johannesburg	3.225.500	ca. 17.000	ca. 9.839.100	578,77
Mpumalanga	Nelspruit	112.400	?	ca. 3.327.100	?
Limpopo	Pietersburg	104.000	?	ca. 5.482.300	?