Bazéłega de San Piero de Casteło

Epònemo	San Pièro
Dati
Sorte	Concattedrale (it) e basilica minore (it)
Architeto	Andrea Paładio
Costrusion
Dedicà a	San Pièro
Caraterìsteghe
Stiłe architetònego	architetura renasimentałe
Materiałe	cuareło
Pozision
	Venesia
Pozision	Ołivoło
45°26′04.49″N 12°21′34.99″E
Formà da	Campanile of San Pietro di Castello (Venice) (en)
Atività
Diòseze	Patriarcàdo de Venesia
Rełijon	Cristiana catołega de rito roman
Ligo web	patriarcatovenezia.it

La baxełega de San Piero de Casteło se cata ne ła parte nord più oriental de ła sità de Venesia. Situàda inte el sestièr de Castèło, no ła xe łontana dai basini de l'Arsenal

Storia

Fondàda inte el VII secoło so l'Ìxoła de l'Olivoło, indove un tenpo se levava un antigo sentro abità xontà po' ne ła sità de Venesia che zera drìo naser, segondo ła tradision xe stàda consacràda dal vescovo de Eraclea San Magno cofà céxa dedicàda ai santi bixantini Sergio e Bacco.

Durante el VIII secoło e IX secoło Venesia se ga trovà al sentro de lòte połitiche che vedeva el patriarca de Grao Giovanni I (764-804), contraporse al doxe de Venesia Maurizio Galbaio (764-787) e al fìo Zuane (Giovanni), inte el scontro intra i favorevołi a l'ałeansa co l'inpero franco o co l'inpero bixantin.

Xe stà pròpio grasie a sto scontro che inte el 775 Maurizio Galbaio ga creà na nova sede vescoviłe a Olivoło, nominàndo Obelario cofà primo vescovo de ła futura Diosèxi de Casteło.

Deventàda Venesia ła nova cavedal del Dogado (812), ne l'841 ła catedrałe xe stàda fondàda na segonda volta dal potente vescovo Orso Partecipazio, so fìo e nevòdo de doxi, e ridedicàda a San Piero apostoło.

Inte el 1120 xe capità un incendio che ga desfà ła Ceza e ła nova strutura, reportàda fedelmente so' ła pianta de Jacopo de' Barbari del sinquesento, ga ciapà na dimension più pontificàl, co tacà un batistero intitołà a San Zuane Batista che deso no ghe xe più par el fato che xe andà perso.

Rimanixàda più volte inte i secołi, inte el 1451, co ła sopresion del Patriarcado de Grao e ła costitusion de ła Diocexi de Casteło a Patriarcado de Venesia, co ła boła de Papa Nicołò V ła baxełega de San Piero xe deventàda ła nova catedral patriarcàl.

Xe stà el patriarca Antonio Contarini che ga decixo de reałixàr laori de restauro dal 1508 al 1524 sol sofito, łe volte e el pavimento. Infra el 1512 e el 1526 xe stàe ricostruìe łe capełe minori e rifati łe montadure e łe decorasion.

Inte el 1556 deventà Patriarca de Venesia Antonio Diedo ga stipułà un contràto co Andrea Palladio el 7 xenaro 1558, el cuało se ga gà ritirà inte el 1559 a ła morte del Diedo, sto qua sarìa stà el primo intervento a Venesia. Al prestigioxo incàrgo, non portà a termine, Palladio xonxeva in ùltima grasie a Daniele e Marcantonio Barbaro, che rexulta pièxi (garanti) del contràto co i mureri inte el xenaro del 1558.

I łavori xe stài riprexi inte el 1596, soto ła diresion de Francesco Smeraldi, incargà dal patriarca Lorenzo Priuli, a cui se deve ła reałixasión de ła fasàda. Dal 1619 Gerolamo Grapiscia cura ła reałixasión dei interni soto el patriarcado de Giovanni Tiepolo.

Dal 1630 a ła tónboła de ła Republica ła Serenissima Signoria desvolzeva un anuàl pełegrinagio ne ła baxełega l'8 xenaro par çełebràr la łiberasion de ła sità da ła pèste.

Co ła cascàda de ła Republica de Venesia e el vegnir manco de łe funsión de ła baxełega de San Marco cofà Ceza de Stato,sotoposta a l'autorità de un Primicerio dogal inte el 1807, par vołér de Napołeon, ła sede patriarcałe xe stàda trasferìa a San Marco.

Co ła traslocasión de ła sede, el Monastièr tacà a ła baxełega xe stà strasformà in polvariera par ordene de Eugenio de Beauharnais, Viceré de Itałia.

Descrisión

Drento ła céxa

Ła pianta atuàl se pol farla risałir al 1120 quando un incendio ga butà xo ła céxa che ghe zera prima del 841. Ła strutura gaveva tre navàe, ła fasàda tripartìa e łe absidi çircołari. Al so fianco se levava el batistèro de San Zuane Batista, che oramai xe stà perso.

Ła fasàda atuałe no riciapa exatamente el progeto insiałe de Andrea Palladio del 1568, ma xe fedełe a łe so łinee esensiałi. Se rimarca un inpianto tripartico, co ła parte centrałe rialsàda, puxàda so quatro semicołone se cata regołoni (baxamenti) che finise in un tìnpano. El tema fondamentałe prevede un ordene maxor corispondente a ła navada centrałe, ed uno minor in rełasion a quełe lateràne. El tuto xe parecià da un basoriłievo otosentesco rafegurante La Carità, del scultor Marsili. El stìl pol eser definìo clasico.

L'edificio vede un schema a pianta latina a tre navàe sudivixe da tre arcàe, l'una, co al so interno un alter, a l'incroxo col transeto se trova ła cuboła.

Al fondìvo presbiterio, che segue ła grande navàda centrałe de ła céxa, se afianca do capełe lateràne.

Xe del 1646 el grando altar mazor inte el cuało xe conservàe łe spogie de San Lorenzo Giustiniani primo Patriarca de Venesia. Xe stà òpara de Clemente Moli, a cui ghe xe stà asegnà el conpito de scolpìr anca alcune statue prexenti su staltro, su dexegno de Baldassare Longhena, che ga progetà anca ła capeła dedicàda al gardenal Francesco Vendramin, so' ła navàda sànca.

L'organo, setesentesco, xe stà costruìo dal çełebre organèr sciavón, ma operante a Venesia, Pietro Nachini.

El canpaniel, scominsià inte el 1463 xe stà danexà da na saeta, e ricostruìo inte el 1482 ad òpara de Mauro Codussi, che ło ga alsà, ło ga ricoverto de piera d'Istria, ma ła cuboła che łu che ga aposto so' ła çima xe stàda po' sostituìa da un tanburo połigonałe.

Durante ła prima guera mondiałe ła cuboła xe stàda colpìa do volte da bonbe incendiaria che ga infistegà ła destrusión del feràl.

El canpo situà danànsi ła baxełega se desferensia da ła norma dei canpi venesiani, in xeneràl tavełài patòchi, avendo un parcorso obligatorio, dexegnà su un vero e pròpio xardìn.

Opare d'arte

Ła Catèdra de San Piero

Ła catèdra de San Piero, che secondo ła tradision xe apartegnìa al steso Apostoło, col zera vescovo de Antiochia, se conta che ła ghe fuse stàda oferta cofà regàło al Doxe Pietro Tradonico da l'Inperador d'Oriente Michele III, in realtà xe costruìa da un schenàl recavà da na antiga stełe funeraria islamica, che ga motivi decorativi arabi e incixion in cufico de verseti del Corano.

Ne ła navàda drèta San Pietro in Cattedra e quattro Santi de Marco Baisati, XVI secoło.

Ne ła navàda sànca ła capeła Vendramin, dedicàda a Nostra Signora del Carmine contien basoriłievi de Michele Ungaro, 1675 e ospita ła pała de altèr de Luca Giordano 1650 de ła Madonna col Bambino e anime del Purgatorio Senpre ne ła navàda sànca se càta ła capèła Lando, co na pała a moxaico de Arminio Zuccato, su carton forse de Jacopo Tintoretto, 1570.

Infra łe do capełe l'òpara del Veronese del 1585 sirca, i Santi Giovanni Evangelista, Pietro e Paolo, l'Immacolata di Giovanni Maria Morlaiter,XVIII secoło, e el Martirio di San Giovanni Evangelista, del Padovanino.

Infra i dipinti mazori prexenti ne ła baxełega, podemo identifegàr ła Cena di Emmaus de Pietro Malorba e Antonio Vassilacchi, sò ła parède de sànca del portàl.

Mentre a drèta, de Jacopo Beltrame, XVI secoło, Cena in casa di Simone do statue de Orazio Marinali, Fede e Meditazione che tornia el Crocifiso de Jacopo Stada, XVIII secoło.

Xe stà qui che zera stàe rapìe łe dodexe spoxe che xe ricordàe ne ła Festa de łe Marie rircordàda ogni ano ne ła Céxa de Santa Maria Formosa.

Bibliografia

• Le chiese di Venezia, Marcello Brusegan; Ed. Newton.
• Giulio Lorenzetti, Venezia e il suo estuario, Trieste, Edizioni Lint, 1963. ISBN 88-86179-24-3

Voxe łigàe

• Céxa de San Francesco de ła Vigna

Altri progeti

Altri progetti

• Wikimedia Commons

• Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Baxéłega de San Piero de Casteło

Linganbi foresti

• Sito ufisałepatriarcatovenezia.it.
• (EN) Bazéłega de San Piero de CastełoStructurae.

(IT, EN)

Scheda su Baxełega de San Piero de Casteło co bigliografia CISA - Centro internasional de studi e de architetura Andrea Palladio (fonte par la descrisión del progeto paładian par la fasàda)

Portałi:
• Portałe de Venèsia
|