Napoleon Bonaparte

Napoleon Bonaparte

Napoleon Bonaparte (Ajacio, 15 de agosto 1769 - Ixoła de Sant'Ełena, 5 de majo 1821), el xè sta un xenéral, omo pułitego e figura storèga de granda riłevanza. Nonché prinzipal responsàbile de la destrusion del Stato Veneto, co la invasion del la Republica [[Serenissima]].

Vita

Generałe durante ła Rivołussion fransese, el ga governà ła Fransa dal 1799: el xe sta Primo Consołe dal novenbre 1799 fin al majo 1804 e Inperador dei Fransesi, col nome de Napoleon I, dal diçenbre 1804 a l'apriłe 1814 e de novo dal 20 de marso al 22 de giugno 1815. El xe sta anche President de ła Republica Tałiana (Cisalpina) dal 1802 fin al 1805 e Re de Itałia dal 1805 al 1814, 'Mediator' de ła Republica Elvetica dal 1803 al 1813 e 'Protetor' de ła Confederassion del Reno dal 1806 fin al 1813.

Canpagne miłitari

Grassie a 'na serie de bełe canpagne miłitari, el xe rivà a conquistar 'na grand parte de ł'Eoropa continentałe, esportando i idełi de ła Rivołussion fransese promovendo anca on serto rinovamento sociałe. Co' łe canpagne miłitari el xe rivà a controłar altri Stati come ła Spagna, el Regno de Napołi, Vestfalia e Olanda. El so dominio el xe finìo a causa de ła disastroxa canpagna de Rusia (1812); sconfito dai Aleati eoropei 'ntel Otobre 1813, Napoleon el ga abdicà 'ntel apriłe 1814 e mandà in exiłio 'nte ł'Ixoła d'Elba.

Tornà in Fransa

A causa de ła dełuxion del popoło fransese par ła nova situassion połitega, 'ntel marso del 1815 a se crea ła condission par lasar l'exiłio de l'Ixoła d'Elba par tornar in Fransa. El sbarca a Antibes e el torna a Parigi "sensa sparar on sol colpo" dove el resta al poter par Sento dì), fin quando el perde l'ultima bataja a Waterloo scontrandose co' ła Setima Coałission, el 18 de giugno del 1815. I o ultimi ani de vita Napoleon łi pasa in exilio 'nte ł'Ixoła de Sant'Ełena, 'ntel Oceano Atlantico, soto el control dei inglexi. Dopo ła so caduta definitivaq, el Congreso de Viena el ga ristabiłio i veci Stati eoropei che a ghe gera sta prima dełe conquiste fransesi, con qualche ecession, come par ła Serenissima Republica de Venessia, la Republica de Genova e la Republica de Raguxa.

Dinastia

Napoleon el xe sta el primo cao de governo de ła dinastia dei Bonaparte. El ga spoxà Joséphine de Beauharnais intel 1796, e in seconde nozze, ła Arciduchesa Maria Luisa d'Austria, el 11 de Febraro 1810. I so eredi i xe sta l'unioco fioło łegitimo, Napoleon Luigi conosesto come el re de Roma (1811-1832), e do fiołi ilegitimi: Carlo, Conte Leone 1806 - 1881 (fioło de Catherine Eléonore Denuelle de la Plaigne 1787 - 1868) e Alessandro Giuseppe Colonna, Conte Walewski (1810 - 1868) (fioło de Maria, Contessa Walewski 1789 - 1817), ministro dei esteri de Napoleon III.