Geoffrey Chaucer

Geoffrey Chaucer

Geoffrey Chaucer, / ˈʤɛfri ˈʧɔːsə / (Londra, a ocio 1343 – Londra, 25 de otobre 1400), el xé stà un scritor, poeta, fiłòxofo, buròcrate e diplomàtego inglese. El xé stà più volte dito el pare de ła leteratura inglexe.

Anca se'l ga scrito desferénti òpere inportanti, el vien de sòłito recordà in particołar per el só caołavoro, che nol'l ne xé rivà miga conpleto, del The Canterbury Tales (Łe istorie de Canterbury). Ghe xé anca studióxi chei pensa che Chaucer el sia stà el primo autor chel gabia demostrà che ła łéngua inglexe ła gera bona per farghe su na łeteradura. In ténpi 'ntei quai in Inghiltera ła poexia ła vegniva scrita in xènere in łatin, fransexe e anglo-normano, Chaucer el ga doperà ła łéngua volgar (middle English, evołusion del'old English parlà dai Anglosàsoni) portando ła łéngua inglexe dei sói ténpi a èser łéngua łeteraria.

Vita

No se sa gnénte del'infansia de Chaucer, gnanca ła data de nàsita s-ceta. El vegniva da na famégia de ceto medio che ła ghe ga dà n'educasion bona. El xé 'ndà a conbater 'nte ła guera dei sent'ani e durante na de łe spedision miłitari del re Edward III el xé sta ciapà dai franséxi e meso in prexon (1359). Daspò chei eo ga łiberà (grasie a un grando despegno) el ga viaxa per Fransa, Spagna e Fiandre. 'Ntel 1366 el ga spoxà Filippa, co ła qual ła ga avùo paréci fii.

'Ntel fraténpo el xé stà prexénte a ła corte del re Edward III e'l xé 'ndà vanti a viaxar in Fransa e anca Itałia (1373), indove el xé pasà per Gènova e Pàdova. Al re ghe piaxeva łe sóe asion e eora el ga sièlto de darghe na pension, che prima ła gera in vin, e daspò, có Richard II el xé deventà re, el xé deventà normal in schei.

Soto el novo re el xé deventà, 'ntel 1378, ispetor del dasio al porto de Londra. 'Ntel 1386 el xé intrà 'ntel parlamento, da raprexentante de ła contea del Kent. Daspò che ła mugèr Filippa ła xé morta (1387), per Chaucer i xé scomensai bruti ténpi 'ntei quai el ga perso schei e'l bon nome ai oci dei poténti. El ga finio de vardar łe só òpere e'l xé morto 'ntel 1400. El xé stà sepełìo 'ntel sagrà del'abasia de Westminster, 'ntel canton dei poeti.

Òpere

Iłustrasion de łe Canterbury Tales

El łavoro che Chaucer el ga fato el xé diviso in tre faxe:

• Ła faxe fransexe ła contien dó òpere. Ła più conosùa ła xé ła tradusion del Roman de la Rose (Romanzo de ła Roxa), l'òpera fransexe più inportante del baso Medioevo coi sói 22 000 versi. No sémo bóni de dir se ła parte che ła manca ła sia perché no'l ga vosùo finirla o perché ła xé stada persa. The Book of the Duchess (El łibro de ła dogaresa) el pianxe ła morte de ła mugèr de n'amigo.
• Ła faxe itałiana ła xé caraterixada dal'influensa de òpere de sta penìxoła. I xé parte de sta faxe el The House of Fame (Ła caxa de ła fama), na tradusion del De Consolatione Philosophiae, el Troilus and Criseyde (tradusion del'òpera de Giovanni Boccaccio Filostrato) e altri dó łavóri.
• Ła faxe inglexe ła xé destinta da łe altre, anca se el referimento el xé el Decameron de Boccaccio. The Canterbury Tales el xé l'ùnega òpera de ła faxe, ma de seguro ła xé quea per ła qual Chaucer el xé conosuo. El conta de un giro de vintinove pełegrini (ai quai vien xontà el steso autor) chei va a Canterbury e 'ntel viaxo i conta quatro novełe (dó có i va, dó có i torna) per ognun. Secondo el progeto orixenałe ghe sarìa stae 120 novełe, ma gavemo soło vintitrè pełegrini chei conta n'istoria. Sto poema el descrive ła socetà del ténpo in ciave irònica, slargando łe caraterìsteghe dei ceti sociałi dei quai i personagi i xé parte.

Chaucer el scrive in diałeto de Londra e de łe East Midlands, quea forma che ła deventerà l'inglexe moderno. El ga portà el pentàmetro giànbico, scrivéndo łe òpere in dìstisi (copie de dó versi) formai de sinque asénti, ogni seconda sìłaba.