Crema

Modeło:Comune Crema (Crèma en cremasco) el xé un comun de 33.595 abitanti de ła provincia de Cremona. Ła xé el sentro prinsipałe del teritorio Cremasco

Deso el comun el xé parte de ła Region Agraria n° 2 (pianura de Crema) e el xé drénto el contesto del Parco del Serio.

Storia

Łe orìgeni de Crema łe xé ligàe al'invaxion łongobarda del VI sècoło d.C.; el nome el salta fora provabilmente dal tèrmene łongobardo "Crem" chel signìfega "altura". Drio ła tradision, ła fondasion de ła sità ła vegnarìa dal 15 agosto 570 có che, vanti a ła minasa raprexentada dal'invaxion łongobarda, i abitanti de ła xona i gà catà rifugio 'nte ła parte pì ełevada del'"ìxoła de ła Moxa", par fargheła prónta a defexa soto ła guida prima de Cremete, conte de Pałaso, e dópo de Fulcherio. Da sti dó personagi qua i saltarìa fora donca i topònimi Crema e Insula Fulcheria. Drio altre fonti ła sóa fondasion ła vegne fóra dal IV sècoło d.c., có che Miłan ła gera cavedałe del'Inpero Roman d'Osidente. Un'altra version invese parla de un pì antigo insediamento Sèltego o Etrusco.

Ła prima conparsa de Crema 'ntei documinti Stòreghi rixałe al XI sècoło d.c. come posedimento dei cunti de Camisano. En sèvito ła xé stà governada da Bonifaso marchexo de Toscana e sóa fioła Matilde. 'Ntel 1098 Matilde ła ga dato en dono ła sità al vèscovo de Cremona. Durante sti ténpi qua l'agricoltura ła se richìa e l'Órdene dei Umiłiai el ga mèso ła łavorasion de ła łana, che ła xé stà na de łe prinsipałi are econòmeghe fin al XIX sècoło d.c..

'Ntel 1159, dópo gaver streto un'ałeansa co Miłan contro ła ghibełina Cremona, Crema ła xé stà asediada, invaxa e butada xó dal'inperador Federico Barbarosa. L'asedio de Crema el xé stà caratterixà da un mucio de cativèrie. I tèutoni gà meso su alcuni prixoneri cremas-ci a łe łore màchine de guera sperando che i difensóri i no colpise i ostagi. Parò sta idèa qua no ła ga miga funsionada e se xé trasformada en un masacro: sto fato qua el xé un dei pì famoxi de ła storia cremasca e el xé sełebrà da un quadro che ghe xé 'nte ła sała del Consejo Comunal, dita giusto "sała dei Ostagi Cremas-ci", ai quałi i ga dato anca na na via.

Co ła Pase de Costansa (1185) xé rivà el permeso di costruir ła sità de novo come "castrum". Ghe se 'ndà vanti na faxe de lìbaro comun en el qual comunque se ghe xé stade łote fasioxe, tìpeghe dei comuni del Nord Itałia de quel'època. En ogni caxo, ła sità ła xé stà fortificada co nóvi muri, fosadi e porte (1199), e dópo de na rede de canałi ga vałorixà l'agricoltura. 'Ntel XIII sècoło Crema ła xé anca stada ricchida co ła costrusion de ła Catedral e del Pałaso Pretorio.

L'autonomia del comun ła xé terminada 'ntel 1335, có che ła sità se xé arexa a Gian Gałeaso Visconti, ła famiglia del qual ła ga avùo ła sità fin he el sècoło el xé finio. 'Ntel 1361 Crema ła xé stada interesada da ła peste bubònega. Gà sevio un corto tenpo de regno de ła famegia velfa Benzoni (Bartołomeo e Pàgoło dal 1403 al 1405, dópo dal łoro nevode Giorgio fin al 1423). Ła signoria ła xé pasada de nóvo ai Visconti e, dal 1449 in poi, a ła Repùblica de Venesia.

En quałidà de provincia venesiana del'entrotera, Crema ła gà avùo un mucio de privilegi e ła gera al riparo dal declin ecònomego del visin Ducado de Miłan soto el dominio spagnoło. Ła gà tegnù na sostansial autonomia che ła ga łasià ła progetasion de nóve costrusion. Łore łe includevan ła nóva sinta de muri, ła ricostrusion del Pałaso Comunal (1525-1533), el Pałaso de ła Notaria, ora Pałaso Vescoviłe. 'Ntel 1580 Crema ła xé deventada sede vescoviłe e xé stà tirà su el Santuario de Santa Maria de ła Croxe (1490).

Col XVII sècoło gà vùo inisio ła decadensa de ła sità, cauxada dal fałimento de łe sóe atividà industriałi, anca si l'agricoltura ła ga contenuà a èser fiorente. 'Ntel 1796 ła xé stada fondada l'Academia del'Agricoltura. Dópo ła cascada de ła Serenìsima 'ntel 1797, l'Exèrsito Fransexe el gà cavà l'ùltemo podestà e gà creà un comun. Al'inisio Crema formava ła provincia de Crema-Łodi, ma en sèvito ła xé stada anesa a ła provincia de Cremona. 'Ntel 1814, l'inpero de Napołeon el xé sconparì e Crema ła xé deventada un posedimendo austrìaco.

Crema ła xé stada anesa al'Itałia durante el Risorgimento. Da ełora ła ga fato parte del Regno d'Itałia e, dópo ła Seconda Guera Mondial, de ła Repùblica Itałiana.

Varca anca

Republica Cremasca