Tema (Gramàdega)

El tema de na paroła l'è ła raixa slongà da un sufiso de racordo che 'l ła łiga co łe dexinense e 'l ła clasìfica (drio vari criteri) asegnàndoghe un grupo.

Par exenpio in itałian i verbi parl-a-re, ved-e-re, dorm-i-re i ga na raixa (parl-, ved-, dorm-) e ła dexinensa finałe de l'infinìo (-re) e dopo i ga na vocal de racordo che ła ne dixe anca el grupo de coniugasion (prima: -a- ; secónda: -e- ; tersa: -i-) oltre a łigar raixa e dexinensa. Se dixe 'łora che parla- , vede- , dormi- i xe i temi de l'infinìo par ła prima/secónda/tersa coniugasion rispetivamente.

Verbi come parl-av-o, parl-av-i , ved-ev-o, ved-ev-i , dorm-iv-o, dorm-iv-i in itałian i à na raixa (parl-, ved-, dorm-) e tuti quanti łe stése dexinense personałi (-o / -i); po i ga un sufiso de racordo (-av- , -ev- , -iv-) che 'l raprexenta anca el tenpo inparfeto łigando ła raixa co łe dexinense. Se dixe 'łora che parlav- , vedev- , dormiv- i xe temi de l'inparfeto parché i slónga ła raixa e i ła méte 'ntel grupo dei verbi a l'inparfeto faxendo ła baxe par coniugar łe vóxe de l'inparfeto.

Confuxion fra tema e raixa

'Sto mecanismo qua che in łatin l'era ben sviłupà e regołar, col tenpo el tende sparir: par exenpio in itałian fórme come "parl-i, ved-i, dorm-i" łe fa védar diretamente raixa e dexinensa sensa sufisi de racordo.

In vèneto el tema l'è quaxi sparìo visto che se fa fadiga védarlo da soło: gh'è restà exenpi come i parl-av-a, i sav-é-a, i fin-ì-a e come parl-a-r, sav-e-r, fin-i-r 'ndo che se pol dir che parlav- , savé- , finì- i xe temi de l'inparfeto e che parla- , save- , fini- i xe temi de l'infinìo de ła prima/secónda/tersa coniugasion. Ma l'inparfeto el ga anca varianti come "i parléa, i finéa" o come "te savivi, te vegnivi" ónde che łe coniugasion in -a- / -e- / -i- łe tende confóndarse. Anca al futuro łe dexinense vènete łe se ga fuxo fra de łore e no łe depende pi dal tema ma diretamente da ła raixa come i parl-arà, i sav-arà , i dorm-irà dato che no ghe xe mìa pi na distinsion ciara fra i temi in -a- / -e-. In 'sti caxi qua se preferise ciapar -arà come na dexinensa intiera che ła se taca drita a ła raixa independentemente che ła sia de ła prima coniugasion (parl-ar) o secónda coniugasion (sav-er) e co l'inparfeto se tende far istéso, considerando -ava , -éa , -ìa come dexinense intiere che se taca drite a łe raixe sensa pi tegner cónto del tema.