Difarense intrà łe version de "Helianthus tuberosus"
| [Version verifegà] | [Version verifegà] |
p →top: sost, replaced: deła → de ła , dełe → de łe |
p →top: sost, replaced: dała → da ła , 'ntel → inte el (3) |
||
| Riga 24: | Riga 24: | ||
}} |
}} |
||
El '''topinanbur''' (nome sientifico ''Helianthus tuberosus'') el xe na pianta de ła fameja de łe [[Asteraceae]] (anca dite Compositae). I pecol i riva a esare alti anca 3 metri, i [[fior]]i i xe załi e i vien fora in setenbre. El topinanbur (''Topinambur'' in todesco, ''Jerusalem artichoke'' in inglese e ''topinambur'' in taljàn) el crese selvadego specie drio ai fosi. Ła pianta ła vien da l'[[Mèrica|America]] e ła xe sta portà in [[Eoropa|Europa]] |
El '''topinanbur''' (nome sientifico ''Helianthus tuberosus'') el xe na pianta de ła fameja de łe [[Asteraceae]] (anca dite Compositae). I pecol i riva a esare alti anca 3 metri, i [[fior]]i i xe załi e i vien fora in setenbre. El topinanbur (''Topinambur'' in todesco, ''Jerusalem artichoke'' in inglese e ''topinambur'' in taljàn) el crese selvadego specie drio ai fosi. Ła pianta ła vien da l'[[Mèrica|America]] e ła xe sta portà in [[Eoropa|Europa]] inte el [[1610]]. |
||
[[Imàjine:Tobinambur1.jpg|thumb|left|Raixe de topinanbur]] |
[[Imàjine:Tobinambur1.jpg|thumb|left|Raixe de topinanbur]] |
||
Łe [[Raixa|raixe]], grose, łe se tira su d'inverno parchè łe xe bone da magnar (łe sa da [[patata]] e [[articioco]] insieme) e łe vien cuxinà in tecia, de sołito. In [[Germania]] ghin fa anca na [[graspa]]: el Rossler. |
Łe [[Raixa|raixe]], grose, łe se tira su d'inverno parchè łe xe bone da magnar (łe sa da [[patata]] e [[articioco]] insieme) e łe vien cuxinà in tecia, de sołito. In [[Germania]] ghin fa anca na [[graspa]]: el Rossler. |
||
Łe raixe de topinanbur łe xe un magnar sano e ipocałorico parchè el [[sùcaro|sucaro]] ke'ł ga drento (15%) el xe [[inułina]], un ołigofrutoso ke non vien asorbìo dał'intestin e ke no l'alsa ła [[glicemia]], anca se'l xe dolcificante. Cusì el va ben par i [[Diabete|diabetici]]. Ł'inułina, ke vien considerà na fibra vegetal, ła stimoła anca el sviłupo dei ''Bifidobateri'' e ''Latobaciłi'' |
Łe raixe de topinanbur łe xe un magnar sano e ipocałorico parchè el [[sùcaro|sucaro]] ke'ł ga drento (15%) el xe [[inułina]], un ołigofrutoso ke non vien asorbìo dał'intestin e ke no l'alsa ła [[glicemia]], anca se'l xe dolcificante. Cusì el va ben par i [[Diabete|diabetici]]. Ł'inułina, ke vien considerà na fibra vegetal, ła stimoła anca el sviłupo dei ''Bifidobateri'' e ''Latobaciłi'' inte el intestin (na roba bona parchè questi i serve par ła digestion) e ła fa in modo ke no se inpianta bateri patogeni, ke porta małatie. |
||
Par sta rason, ł'industria ałimentare ghe xonta inułina in çerti [[yogurt]], [[lat|łati]] o [[formai|formaj]]. Sempre co sto sucaro, o mejo, ołigosacaride, pare ke se sbasa el [[cołesteroło]] e i [[trigliceridi]] |
Par sta rason, ł'industria ałimentare ghe xonta inułina in çerti [[yogurt]], [[lat|łati]] o [[formai|formaj]]. Sempre co sto sucaro, o mejo, ołigosacaride, pare ke se sbasa el [[cołesteroło]] e i [[trigliceridi]] inte el [[sangue]] e inveçe ke vegna asorbìo pi calcio da ła dieta. |
||
Łe raixe łe contien anca [[fero]], [[calcio]], [[sodio]], [[vitamina A]] e [[vitamina C]]. |
Łe raixe łe contien anca [[fero]], [[calcio]], [[sodio]], [[vitamina A]] e [[vitamina C]]. |
||
{{Controło de autorità}} |
{{Controło de autorità}} |
||
Version de le 11:49, 10 avr 2021
  | |
| Dati | |
|---|---|
| Fonte de | topinambur (it)  |
| Piante | |
| Tipo de fruta | achenio (it) |
| Stato de conservasion | |
| Eror Lua: callParserFunction: function " [[Categoria" was not found. | |
| Tasonomia | |
| Superregno | Eukaryota |
| Rènjo | Plantae |
| Órdene | Asterales |
| Fameja | Asteraceae |
| Tribù | Heliantheae |
| Zènare | Helianthus |
| Spece | Helianthus tuberosus L., 1753 |
| Nomenclatura | |
| Sinònemi | Helianthus tuberosus var. subcanescens
|
El topinanbur (nome sientifico Helianthus tuberosus) el xe na pianta de ła fameja de łe Asteraceae (anca dite Compositae). I pecol i riva a esare alti anca 3 metri, i fiori i xe załi e i vien fora in setenbre. El topinanbur (Topinambur in todesco, Jerusalem artichoke in inglese e topinambur in taljàn) el crese selvadego specie drio ai fosi. Ła pianta ła vien da l'America e ła xe sta portà in Europa inte el 1610.
Łe raixe, grose, łe se tira su d'inverno parchè łe xe bone da magnar (łe sa da patata e articioco insieme) e łe vien cuxinà in tecia, de sołito. In Germania ghin fa anca na graspa: el Rossler.
Łe raixe de topinanbur łe xe un magnar sano e ipocałorico parchè el sucaro ke'ł ga drento (15%) el xe inułina, un ołigofrutoso ke non vien asorbìo dał'intestin e ke no l'alsa ła glicemia, anca se'l xe dolcificante. Cusì el va ben par i diabetici. Ł'inułina, ke vien considerà na fibra vegetal, ła stimoła anca el sviłupo dei Bifidobateri e Latobaciłi inte el intestin (na roba bona parchè questi i serve par ła digestion) e ła fa in modo ke no se inpianta bateri patogeni, ke porta małatie.
Par sta rason, ł'industria ałimentare ghe xonta inułina in çerti yogurt, łati o formaj. Sempre co sto sucaro, o mejo, ołigosacaride, pare ke se sbasa el cołesteroło e i trigliceridi inte el sangue e inveçe ke vegna asorbìo pi calcio da ła dieta. Łe raixe łe contien anca fero, calcio, sodio, vitamina A e vitamina C.