Difarense intrà łe version de "Diałeto primierot"

Da Wikipedia, l'ençiclopedia libara.
[Version verifegà][Revixion njiancora controłà]
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
VajotwoBot (discusion | contribusion)
p Robot: Modifeghe esteteghe
Nessun oggetto della modifica
Riga 29: Riga 29:
== Carateristeghe ==
== Carateristeghe ==
{{Varda anca|Gramàtica primieròta}}
{{Varda anca|Gramàtica primieròta}}
Se vedon la storia del Primiér, podon capir che 'l Primierot el é pì vesìn al [[Lengua todesca|todésch]] e al [[Diałeto vèneto setentrional|dialeto feltrin]] che da quel del rest del [[Diałeto vèneto osidental|Trentin]].
Se vedon la storia del Primiér, podon capir che 'l Primierot el é pì vesìn al [[Lengua todesca|todésch]], al [[Lengua ladina|ladìn]] e al [[Diałeto vèneto setentrional|feltrin]] che da quel del rest del [[Diałeto vèneto osidental|Trentin]].


Tra i carateristeghe pì importanti ghe n'é:
Tra i carateristeghe pì importanti ghe n'é:
Riga 42: Riga 42:
=== I đì dela stemàna ===
=== I đì dela stemàna ===
Luni, Marti, Mèrcol, Dòbia, Vèndre, Sàbo, Domenega.
Luni, Marti, Mèrcol, Dòbia, Vèndre, Sàbo, Domenega.

=== Le stajòn ===
Insùđa, Instà, Ferđìna, Invern.


=== I mesi del àn ===
=== I mesi del àn ===
Ðegnèr, Feorèr Marž, Aorìl, Majo, Ðugn, Lujo, Agòst, Setenbre, Otobre, Novenbre, Deženbre.
Ðegnèr, Feorèr Marẑ, Aorìl, Majo, Ðugn, Lujo, Agòst, Setenbre, Otobre, Novenbre, Deẑenbre.


=== I numari ===
=== I numari ===
Riga 56: Riga 59:
* Otanta
* Otanta
* Novanta
* Novanta
* Ẑènto
* Žènto
* Dosènto
* Dosènto
* Mili
* Mili
* Domili
* Domili
* Diesemili
* Diesemili
* Ẑèntomili
* Žèntomili
* En milion
* En milion
* En miliardo
* En miliardo
Riga 79: Riga 82:
* Se la piova la vien de San Martin, la vien col scudelìn.
* Se la piova la vien de San Martin, la vien col scudelìn.


=== Scioglilengua e filastròche ===
=== Sioglilengua e filastròche ===
* Žento žeste de žeule marže.
* Ẑento ẑeste de ẑeule marẑe.
* Tirìn, tirìn, tirìna / la vècia Giacomina /la lava le scudèle, /la salva le pì brute, /la romp le pì bèle, /despò la và in piaza, /la crompa la salata, /la tasta se la é bona /col far de 'na parona /e tuti i la minciona. /
* Tirìn, tirìn, tirìna / la vècia Giacomina /la lava le scudèle, /la salva le pì brute, /la romp le pì bèle, /despò la và in piaza, /la crompa la salata, /la tasta se la é bona /col far de 'na parona /e tuti i la minciona. /



Version de le 17:53, 30 dis 2013


Infobox de Łéngua Diałeto primierot
Tipodialèto Cànbia el vałor in Wikidata
Diałeto devèneto Cànbia el vałor in Wikidata
Parlà inbandiera Itàłia
Parlanti
Totałe10 000 su par do
Caratarìsteghe
Clasifegasion lenguìstega
łéngua umana
łéngue indoeoropee
łéngue itàłeghe
łéngue romanze
łéngue ìtało-osidentałi
vèneto
vèneto nordegno Cànbia el vałor in Wikidata


El Primieròt el é en dialeto parlà tela Val de Primiér, tel Trentin.

Carateristeghe

Par savèrghene de pì, vardarse ła voxe Gramàtica primieròta.

Se vedon la storia del Primiér, podon capir che 'l Primierot el é pì vesìn al todésch, al ladìn e al feltrin che da quel del rest del Trentin.

Tra i carateristeghe pì importanti ghe n'é:

  • La pronunẑia de /θ/ con /ẑ/ (ingles: Think), compagn al belumat e al feltrin;
  • La pronuncia de /dz/ e de /d/ con /đ/;
  • La conversion de ẑerti nomi che in talgian i é in maschile, al femminile:
    • la lat, la sàngue, la sòn, la giaẑ.
  • La conversion de ẑerti nomi che in talgian i è in feminile, al maschile:

Esenpi de la lengua

I đì dela stemàna

Luni, Marti, Mèrcol, Dòbia, Vèndre, Sàbo, Domenega.

Le stajòn

Insùđa, Instà, Ferđìna, Invern.

I mesi del àn

Ðegnèr, Feorèr Marẑ, Aorìl, Majo, Ðugn, Lujo, Agòst, Setenbre, Otobre, Novenbre, Deẑenbre.

I numari

  • Un, Doi, Trei, Quatro, Žinque, Sie, Sete, Oto, Nòve, Diese.
  • Úndese, Dòdese, Trèdese, Quatòrdese, Quìndese, Sèdese, Dissète, Disdòto, Disnòve, Vinti.
  • Trenta
  • Quaranta
  • Žinquanta
  • Sesanta
  • Setanta
  • Otanta
  • Novanta
  • Ẑènto
  • Dosènto
  • Mili
  • Domili
  • Diesemili
  • Ẑèntomili
  • En milion
  • En miliardo

Provèrbi

  • Meio brusàr en paes che perder le tradižion

Proverbi contađini

  • Se 'l Sass Maor el ha el capel, mola la falž e ciapa el restel.
  • Se 'l Sass Maor el ha la žentura, el siegador el laora a man segura.
  • De San Valantin se guerna senza lumin.

Proverbi meteorologici

  • Se la piova la vien da Santa Catarina, ciapa el restel e camina.
  • Se la piova la vien da la Žareda, la vien co la gheda.
  • Se la piova la vien dal Pavion, piova a balon.
  • Se la piova la vien del Schener, la vien col ster.
  • Se la piova la vien de San Martin, la vien col scudelìn.

Sioglilengua e filastròche

  • Ẑento ẑeste de ẑeule marẑe.
  • Tirìn, tirìn, tirìna / la vècia Giacomina /la lava le scudèle, /la salva le pì brute, /la romp le pì bèle, /despò la và in piaza, /la crompa la salata, /la tasta se la é bona /col far de 'na parona /e tuti i la minciona. /

Bibliografia

  • Livio Tissot, Dizionario primierotto, ed. Manfrini, 1996.
  • Primiero ieri e oggi.

Voxi corełade

Colegamenti esterni

Traesto fora da Wikipèdia - L'ençiclopedia łìbara e cołaboradiva in łéngua Vèneta "https://vec.wikipedia.org/w/index.php?title=Diałeto_primierot&oldid=546795"