Difarense intrà łe version de "Diałeto primierot"
[Version verifegà] | [Revixion njiancora controłà] |
Contenuto cancellato Contenuto aggiunto
p Robot: Modifeghe esteteghe |
Nessun oggetto della modifica |
||
Riga 29: | Riga 29: | ||
== Carateristeghe == |
== Carateristeghe == |
||
{{Varda anca|Gramàtica primieròta}} |
{{Varda anca|Gramàtica primieròta}} |
||
Se vedon la storia del Primiér, podon capir che 'l Primierot el é pì vesìn al [[Lengua todesca|todésch]] e al [[Diałeto vèneto setentrional| |
Se vedon la storia del Primiér, podon capir che 'l Primierot el é pì vesìn al [[Lengua todesca|todésch]], al [[Lengua ladina|ladìn]] e al [[Diałeto vèneto setentrional|feltrin]] che da quel del rest del [[Diałeto vèneto osidental|Trentin]]. |
||
Tra i carateristeghe pì importanti ghe n'é: |
Tra i carateristeghe pì importanti ghe n'é: |
||
Riga 42: | Riga 42: | ||
=== I đì dela stemàna === |
=== I đì dela stemàna === |
||
Luni, Marti, Mèrcol, Dòbia, Vèndre, Sàbo, Domenega. |
Luni, Marti, Mèrcol, Dòbia, Vèndre, Sàbo, Domenega. |
||
=== Le stajòn === |
|||
Insùđa, Instà, Ferđìna, Invern. |
|||
=== I mesi del àn === |
=== I mesi del àn === |
||
Ðegnèr, Feorèr |
Ðegnèr, Feorèr Marẑ, Aorìl, Majo, Ðugn, Lujo, Agòst, Setenbre, Otobre, Novenbre, Deẑenbre. |
||
=== I numari === |
=== I numari === |
||
Riga 56: | Riga 59: | ||
* Otanta |
* Otanta |
||
* Novanta |
* Novanta |
||
* Ẑènto |
|||
* Žènto |
|||
* Dosènto |
* Dosènto |
||
* Mili |
* Mili |
||
* Domili |
* Domili |
||
* Diesemili |
* Diesemili |
||
* Ẑèntomili |
|||
* Žèntomili |
|||
* En milion |
* En milion |
||
* En miliardo |
* En miliardo |
||
Riga 79: | Riga 82: | ||
* Se la piova la vien de San Martin, la vien col scudelìn. |
* Se la piova la vien de San Martin, la vien col scudelìn. |
||
=== |
=== Sioglilengua e filastròche === |
||
* |
* Ẑento ẑeste de ẑeule marẑe. |
||
* Tirìn, tirìn, tirìna / la vècia Giacomina /la lava le scudèle, /la salva le pì brute, /la romp le pì bèle, /despò la và in piaza, /la crompa la salata, /la tasta se la é bona /col far de 'na parona /e tuti i la minciona. / |
* Tirìn, tirìn, tirìna / la vècia Giacomina /la lava le scudèle, /la salva le pì brute, /la romp le pì bèle, /despò la và in piaza, /la crompa la salata, /la tasta se la é bona /col far de 'na parona /e tuti i la minciona. / |
||
Version de le 17:53, 30 dis 2013
Tipo | dialèto |
---|---|
Diałeto de | vèneto |
Parlà in | Itàłia |
Parlanti | |
Totałe | 10 000 su par do |
Caratarìsteghe | |
Clasifegasion lenguìstega | |
łéngua umana łéngue indoeoropee łéngue itàłeghe łéngue romanze łéngue ìtało-osidentałi vèneto vèneto nordegno |
El Primieròt el é en dialeto parlà tela Val de Primiér, tel Trentin.
Carateristeghe
Par savèrghene de pì, vardarse ła voxe Gramàtica primieròta. |
Se vedon la storia del Primiér, podon capir che 'l Primierot el é pì vesìn al todésch, al ladìn e al feltrin che da quel del rest del Trentin.
Tra i carateristeghe pì importanti ghe n'é:
- La pronunẑia de /θ/ con /ẑ/ (ingles: Think), compagn al belumat e al feltrin;
- La pronuncia de /dz/ e de /d/ con /đ/;
- La conversion de ẑerti nomi che in talgian i é in maschile, al femminile:
- la lat, la sàngue, la sòn, la giaẑ.
- La conversion de ẑerti nomi che in talgian i è in feminile, al maschile:
Esenpi de la lengua
I đì dela stemàna
Luni, Marti, Mèrcol, Dòbia, Vèndre, Sàbo, Domenega.
Le stajòn
Insùđa, Instà, Ferđìna, Invern.
I mesi del àn
Ðegnèr, Feorèr Marẑ, Aorìl, Majo, Ðugn, Lujo, Agòst, Setenbre, Otobre, Novenbre, Deẑenbre.
I numari
- Un, Doi, Trei, Quatro, Žinque, Sie, Sete, Oto, Nòve, Diese.
- Úndese, Dòdese, Trèdese, Quatòrdese, Quìndese, Sèdese, Dissète, Disdòto, Disnòve, Vinti.
- Trenta
- Quaranta
- Žinquanta
- Sesanta
- Setanta
- Otanta
- Novanta
- Ẑènto
- Dosènto
- Mili
- Domili
- Diesemili
- Ẑèntomili
- En milion
- En miliardo
Provèrbi
- Meio brusàr en paes che perder le tradižion
Proverbi contađini
- Se 'l Sass Maor el ha el capel, mola la falž e ciapa el restel.
- Se 'l Sass Maor el ha la žentura, el siegador el laora a man segura.
- De San Valantin se guerna senza lumin.
Proverbi meteorologici
- Se la piova la vien da Santa Catarina, ciapa el restel e camina.
- Se la piova la vien da la Žareda, la vien co la gheda.
- Se la piova la vien dal Pavion, piova a balon.
- Se la piova la vien del Schener, la vien col ster.
- Se la piova la vien de San Martin, la vien col scudelìn.
Sioglilengua e filastròche
- Ẑento ẑeste de ẑeule marẑe.
- Tirìn, tirìn, tirìna / la vècia Giacomina /la lava le scudèle, /la salva le pì brute, /la romp le pì bèle, /despò la và in piaza, /la crompa la salata, /la tasta se la é bona /col far de 'na parona /e tuti i la minciona. /
Bibliografia
- Livio Tissot, Dizionario primierotto, ed. Manfrini, 1996.
- Primiero ieri e oggi.