Xènare gramadegałe

Tradisionalmente el xènare gramaticałe, in lenguìstica l'è uno dei criteri de clase gramaticałe che łe łéngue łe dòpara par ragrupar i nomi e poder métarli d'acordo co agetivi, artìcołi, pronomi e verbi quando che vien formà łe fraxe.

De sòłito co xènare se intende łe categorìe de maschil, feminil o nèutro che łe vien asegnàe ai nomi convensionalmente, cioè independentemente dal fato che ghe sia un vero e propio seso; par exenpio:

• in vèneto "łibro" el xe maschil come "omo" seben che i łibri no i abia mìa seso
• e anca "caxa" ła xe feminil come "dona" seben che łe caxe no łe gabia mia seso
• in tedésco "Mädchen" (=toxéta) el xe nèutro seben che na tóxa ła sia ciaramente fémena

Łéngue come l'ingléxe, invezse, łe se baxa sul xènare naturałe cioè łe dòpara el maschil soło par i òmeni, el feminil soło par łe done e 'l nèutro par el resto:

• I saw a man and he was big (ò visto un omo e 'l xera grando)
• I saw a girl and she was big (go visto na tóxa e ła xera granda)
• I saw a house and it was big (go visto na caxa e neutro xera granda)

In altre łéngue se cata quatro fórme come 'ntei pronomi del svedéxe:

• Han gick (xe ndà masch.uman l'omo, el tóxo, el profesor)
• Hon gick (xe ndà femin.uman ła dona, ła tóxa, ła profesorésa)
• Det gick (xe ndà nèutro ła paroła, ła łétara, el fiol)
• Den gick (xe ndà no umàn no nèutro el sol, el łibro)

Altri invezse i dòpara xènare come sinònimo pien de clase sensa intèndar sotogrupi particołari.