Segno diacrìtego

Segno diacrìtego
Unicode
Contràrio
Còdaxe HTML
asento acuto	; ; ´;
asento grave	; ; `;
aneło	; ; ˚ ˳;
breve	; ; ˘;
breve invertio	; ; ̑ ;
sedija	; ; ¸;
circonfleso	; ; ˆ;
coeta	; ; ˛;
corno	; ; ̛;
diérexe	; ; ¨;
dópio asento acuto	; ; ˝;
dópio asento grave	; ; ̏ ;
ganso	; ; ̡ ̢ ̉ ;
iota sotoscrito	; ; ͅ;
macron	; ; ¯;
mexo aneło drito	; ; ʾ;
mexo aneło sanco	; ; ʿ;
pipa	; ; ˇ;
ponto sorascrito e sotoscrito	; ; ˙ ̣
spìrito agro	; ; ῾;
spìrito dolse	; ; ᾿;
titlo	; ; ҃;

On segno diacrìtego (o anca solché diacrìtego) el xe un segno xontà a na létata par modifegàrghene ła pronunsa o destìnguarghene el signifegà de parołe simiłari. Ła paroła ła devien dal grego διακρίνω (diakrìno), "destìnguare" e cuindi el ajetivo διακριτικός (diakritikòs), o sia "separadivo, distintivo".

Tipi de diacrìteghi[canbia | canbia el còdaxe]

( ˙ ) ponto sorascrito, doparà:
- in maltexe sora de łe consonanti "c", "g" e "z"
- in polaco sora de ła "z"
- in lituano sora ła vocale "e"
- inte el alfabeto arabo (doparà par l'àrabo ma anca par altre łéngue cofà el farsi, l'urdu) i ponti sorascriti, in nùmaro de uno, do o trè, i xe stai doparai par un mùcio de létare (p.es. inte el corpo de na paroła un dentin co un soło ponto sorascrito par ła n, do ponti par ła t, trè ponti par ła th)
( . ) ponto sotoscrito, doparà:
- inte ła trascrision del sanscrito (IAST) e de altre łéngue indoarie: soto ła "m" par raprexentare l'anusvāra; soto ła "h" par raprexentare el visarga; soto ła "t", ła "d", ła "s" e ła "n" par indegar łe corispondenti retroflese
- inte łe trasliterasion, doparando l'alfabeto latin, de l'arabo e de łe altre łéngue semìteghe, soto le létare "t", "h", "d", "s" e "z" par indegàrghene łe rispetive enfàteghe (faringałixasion) o l'aspirasion marcada
- inte l'alfabeto àrabo anca i ponti sotoscriti, in nùmaro de uno, do o trè, i xe doparai par un mùcio de létare (p.es. inte el corpo de na paroła un dentin co un solo ponto sotoscrito par ła b, do ponti par ła y, inte racuanti diałeti se dòpara trè ponti par ła trasliterasion de ła p da łéngue osidentali)
- inte łe scriture Brahmi, doparando el nukta, par inportar da un altro lenguajo un sono del cuałe no se ga un grafema corispondente
( ¸ ) cedija
- in fransexe e in portoghexe, soto ła "c"; in turco, soto ła "c" e soto ła "s": "ç", "ş"
( ˛ ) coeta o "ansin połaco", doparà anca inte el lituan (andove el njien ciamà nosinė)
( ¨ ) diérexe (da no confondare co l’umlaut, che el xe grafegamente conpagno ma de signifegà difarente), diacrìtego inte un mùcio de łéngue eoropee.
( ° ) kroužek o aneło; difarentemente dal ceco (andove el xe doparà sora de ła vocałe "u"), inte łe łéngue scandìnave no el xe considarà un diacrìtego, ma parte integrante del caràtaro å
( ˘ ) breve; doparà sora de ła vocale "u" in esperanto e sora de ła "a" in rumen (andove el njien ciamà căciulă); el vien anca doparà in turco, andove no el ìndega ła brevità ma el destìngue ła ğ, o sia ła "yumuşak ge" ("g mòrbida"), da ła "g"
( ˇ ) pipa o háček ("ansin" in ceco).
- El njien ciamà anca asento antisirconfleso o mäkčeň ("indolsidor" o "segno de pałatałixasion") in slovaco, strešica ("cuertin") o kljukica ("ansin") in slovegno, kvačica ("ansin") in croato e in serbo, katus ("cuerto") in èstone e hatu ("capeło") in finlandexo
- inte łe trasliterasion da l'arabo el xe sora de ła "g" par far el sono dolse (ecuivałente a ła "j" o a ła "x" dolse vèneta, cofà cheła venesiana.)
- inte pinyin par far el III tono
( ˆ ) asento sirconfleso, doparà:
- in esperanto (andove el njien ciamà ĉapelo) sora de łe consonanti "c", "g", "h", "j", e "s"
- in rumen sora de łe vocali "a" e "i"
- in slovaco (andove el njien ciamà vokáň) sora de ła "o"
- e in pì inte łe łéngue vèneto, francexe, gałexe, norvexexe, italian, portoghexe, furlan.
( ¯ ) macron o segno de vocale lunga, doparà anche inte łe łéngue letone e lituana (andove ze ciamato brūkšnelis), e inte ła trasliterasion rōmaji del giapponexe, nonché inte el pinyin par indicare el I tono
( ¨ ) Umlaut (da no confóndar co ła diérexe, che ła xe grafegamente conpagna ma co un signifegà difarente), diacrìtego inte un mùcio de łéngue, ma parte del caratere inte łe łéngue scandìnave e in ruso.
asento
- ( ` ) asento grave
- ( ´ ) asento acuto
- ( ̏ ) dópio asento grave
- ( ˝ ) dópio asento acuto
spìrito
- ( ̔) spirito agro
- ( ̓) spirito dolse
segno de l'apòstrofo ( ʾ ) par réndar ła hamza araba (emision de colpo o interusion del sono, o "colpo de glòtide")
segno de l'apòstrofo contràrio ( ʿ ) par réndar ła consonante "ʿayn" àraba
ganso (dấu hỏi), doparà in vietnamita
corno (dấu móc), doparà in vietnamita
tajo oblìguo o sbara oblìgua, cofà cheło sora de ła letera Ł in polaco e in vèneto e sora de ła Ø in danexe e norvexexe, łe cuałe parò łe njien considarae caràtari veri e pròpi.

Intrà i segni diacrìteghi che i ga anca altri dòpari, se ga:

( | ) bara vertegałe
( , ) vìrgoła
- in romen, soto ła "s" e ła "t": "ș", "ț"
( ˜ ) tilde
- in portoghexe par indegar ła naxałixasion de łe vocali: "ã", "õ"
- in spagnoło par indegar ła pałatałixasion de ła consonante "n": "ñ"
- in grego cofà asento sirconfleso
( ҃ ) titlo, doparà inte el sirìłego antigo par i scursamenti
( ' ) apòstrofo, doparà inte łe łéngue aglutinanti tùrxeghe par xontar dexinense a parołe de orìxane foresta
( : ) do ponti, doparà inte łe łéngue aglutinanti difarenti dal turco e da łe łéngue tùrxeghe par xontar dexinense a parołe de orìxane foresta
( - ) tratin, doparà par ła divixion in sìłabe