Nomenclatura binomenałe

Da Wikipedia, l'ençiclopedia libara.

La nomenclatura binomenałe, o nomenclatura binòmia, ła ze na convension stàndar doparada in sistemàtega par darghe el nome a na spece.

Nome sientìfego[canbia | canbia el còdaxe]

Come ne sujerise ła paroła "binomenałe", el nome sientifego de na specie el vien conià da ła conbinasion de do nomi:

  • el nome del zènaro al cuało ghe apartien ła spece
  • on epìteto che caraterixa e destìngue cheła spece da chełe altre apartegnenti a chel'isteso zènaro.

Nome zenèrego[canbia | canbia el còdaxe]

El primo tèrmano (nome zenèrego) el porta senpre ła łétara de prinsìpio maiùscoła, mentre el segondo tèrmano (nome spesìfego) el vien scrivesto in minùscolo; tuti do i nomi in pì i va scrivesti in corsivo (par ezénpio Homo sapiens).

Col zènaro el ze stà tratà antesedentemente tratà inte el testo o co se ga zà metesto in lista de łe spece de chel zènaro, in sto cazo, el nome zenèrego erl połe èsar scursà solché so ła so łétara de prinsìpio (par ez. H. sapiens) ma no ła ga mai da mancar.

Soło in rare ocazion sto scursamento el njien doparà comunemente al posto del nome intiero, par esempio el batero Escherichia coli el vien de frecuente scrivesto solché cofà E. coli.

Lista de tèrmani latini e greghi comuni inte i nomi sientìfeghi[canbia | canbia el còdaxe]

Parołe latine e greghe
(o parte de ełe)
Łéngua
L=Latin
G=Grego
Tradusion
anglicus L inglezo
archaeo- G antigo (estinguesto), primordiałe, che el zera inte el scumìsio (grego: arche?)
arcticus L àrtego
argentatus L arzentà
australis L de l'emisfero meridionale
-avis L ozeło
-batrachus G anfìbio
bengalensis L del Bengała, indian
borealis L boreale
brachy- G curto
brevis L curto
capensis L del Cao
carbo L color carbon
caulos G ganbo, fusto
(-)caudatus L co la coa
-cephalus G che el ga ła testa co partegołari caratarìsteghe (ez. globoza)
-ceps L testa
cer(at)o- G co i corni
-cetus G cetàseo
-champsa G cocodriło
-chelys G tartaruga
chiro-/-ch(e)irus G man
chloros (χλωρός) G verdo
cinereus L color sènere
coel- G cavo, vodo
-cola L -zeno, abitante
cristatus L crestà, co la cresta
cyanos G cian, azuro
-dactylus G deo
deca G dieze
dermis G pełe
diplo- G dópio
dodeca G dódaze
dolicho- G slongà
domesticus L domèstego
dorsalis L dal dorso
dukhunensis L del Deccan, indian
echinus G spinozo
-elaps G serpente
ennea G nove
ennencota G novanta
erythro- G roso
familiaris L comun
fasciatus L strià
-flora L fioro
-folia L foja
fuscus L maron scuro
fulvus L zało
gallicus G fransezo
-gaster G ventre, stómego
-gnathus G masełe
glycis G dolse
habros- G mòrbido
halo G sałe
hecta- G sento
helveticus G svìsaro
hendeca- G ùndaze
hepta- G sete
heptacota- G setanta
hexa- G sie / siè
hexacota- G sesanta
-(h)erpeton G anfìbio o retiłe
hibernicus L irlandezo
horridus L spinozo
hortensis L da jardin
-ichthys G pese
icosa- G venti
indicus L indian
lateralis L laterale
-lepis/lepido- G scuamà
lepto- G streto
-leucus/leuco- G bianco
lineatus L rigà, a strise
longus L longo
ludovicanus L de Ludovico
lusitanicus L portoghezo
luteus L zało
macro- G grando
maculatus L macułà
madagascariensis L del Madagascar
major L major
mauritanicus L marochin o nordafrican
mauro- G scuro
maximus L tanto grando
melano- G nero
micro- G picenin
-mimus L simiłar
minimus L stra picenin
minor L menor
montanus L montan
-morphus G forma
-netta G ànara/oca
nizer L nero
nona L nove
notho- G finto, bastardo
noto- G meridional
novaehollandiae L australian
novaeselandiae L neozełandezo
noveboracensis L de New York
obscurus L oscuro
occidentalis L osidentale
octa- G oto
octaconta- G otanta
-odus/odon G denti
oeos- G tubolare
officinalis L medizenale
-oides G similar a
-onyx/-onychus G sgrinfa
-ophis/-ophidion G serpente
-ops G oci, muzo
orientalis L orientale
-ornis G ozelo
ortho- G drito, reto
pachy- G groso, spesuo, robusto
palaeo- G antigo estinguesto
par(a)- G similar
parvus L picenin
pedi- L pie - piè
pelagius G oseànego
penta- G sìncue-
pentaconta G sincuanta
petra G piera
phyllo- G foja
-phyton G pianta
platy- G piato
proto- G primo
pseudo- G simiłar a x, falso x
-pterus/-pteryx G ała, pene
-ptilon G piuma
punctatus L pontejà, macułà
-pus G sate
-raptor L predator
repens L strisante, stołonìf<ro
-rhinus G nazo
rhiza G raiza
rhyncho-/-rhynchus G beco
rhytis G corugà
rubra L roso
-rostris L beco
rufus L roso
sativus L samenà, cultivà
-saurus/-saura G luzerta (luzèrtoła), rètile
sinensis L cinezo
-suchus G cocodriło
-stoma G boca, vertura
striatus L strià
strix/strigos G ozeło noturno
sylvestris L de ła foresta, selvàdego
tetra- G cuatro-
tetraconta G cuaranta
-teuthis G cefałòpode
-therium G bèstia (mamìfaro)
tinctorius L colorante
tomentosus L pelozo
trich-, -thrix G capeło
triconta G trenta
-ura G de ła coa
variabilis L variabiłe
variegatus L variegà
-ventris L ventre
verrucosus L co ła pełe rugoza
viridis L verdo
vittatus L strià
volans L volante
vulgaris L comun
xero G seco

Notasion[canbia | canbia el còdaxe]


Varda anca[canbia | canbia el còdaxe]

Altri projeti[canbia | canbia el còdaxe]


Linganbi foresti[canbia | canbia el còdaxe]

Traesto fora da Wikipèdia - L'ençiclopedia łìbara e cołaboradiva in łéngua Vèneta "https://vec.wikipedia.org/w/index.php?title=Nomenclatura_binomenałe&oldid=1111610"