Salta al contegnùo

Haumea (astronomia)

Da Wikipedia, l'ençiclopedia libara.
Infobox de Ojeto astronòmegoHaumea 
Dezignasion provizionałe2003 EL61 Cànbia el vałor in Wikidata
Tipopianeta nano, cubewano (it) Traduzi e gravitationally bound system (en) Traduzi Cànbia el vałor in Wikidata
Categoria pianetiojeto transnetunian Cànbia el vałor in Wikidata
DescuerzidorePablo Santos-Sanz (it) Traduzi[1]
José Luis Ortiz Moreno (it) Traduzi[2]
Michael E. Brown (it) Traduzi[2] Cànbia el vałor in Wikidata
Data descuerzimento25 de lujo del 2005[2], 7 de marso del 2003[3] e 28 de disenbre del 2004[4] Cànbia el vałor in Wikidata, osservatorio della Sierra Nevada (it) Traduzi[3] e osservatorio di Cerro Tololo (it) Traduzi[2] Cànbia el vałor in Wikidata
EpònemoHaumea (it) Traduzi[5] Cànbia el vałor in Wikidata
Ojeto pareSołe Cànbia el vałor in Wikidata
Ojeti fiołi
Hi'iaka (it) Traduzi
Namaka (it) Traduzi
ring of Haumea (en) Traduzi Cànbia el vałor in Wikidata
Dati orbitałi Védar la pozision atuale
Apoàpside51,42578144 AU[6] Cànbia el vałor in Wikidata
Periàpside34,4961098 AU
(arg (ω): 240,97484667)[6] Cànbia el vałor in Wikidata
semiase major a42,96094562 AU Cànbia el vałor in Wikidata
Esentrisità E0,1970356028[6] Cànbia el vałor in Wikidata
Perìodo orbitałe P281,59111696 a Cànbia el vałor in Wikidata
Anomalia mezana M221,56788975 °[6] Cànbia el vałor in Wikidata
Inclinasion i28,2083462416 °[6] Cànbia el vałor in Wikidata
Lonzitùdene nodo asendente Ω121,825359899 ° Cànbia el vałor in Wikidata
Caratarìsteghe fízeghe e astronòmeghe
rajo780 km(pì o men)[7] Cànbia el vałor in Wikidata
Diàmetro1 350 km Cànbia el vałor in Wikidata
Magnitùdene asołuta0,15[6] Cànbia el vałor in Wikidata
Masa4,006 Zg[8] Cànbia el vałor in Wikidata
Vołume1 980 000 000 km³[7] Cànbia el vałor in Wikidata
Densità mezana2,018 g/cm³[7] Cànbia el vałor in Wikidata
Periodo de rotasion3,91531 h[9] Cànbia el vałor in Wikidata
Ascension reta (α)18h 50m 24s [10] Cànbia el vałor in Wikidata
Declinasion (δ)-13° 0' 0'' Cànbia el vałor in Wikidata
Albedo0,51 (albedo zeomètrego)[11]
0,33 (albedo de Bond)[12] Cànbia el vałor in Wikidata
Cołoreindice di colore B-V (it) Traduzi= 0,64
indice di colore V-R (it) Traduzi= 0,33
indice di colore R-I (it) Traduzi= 0,34
R-J colour (en) Traduzi= 0,88
J-Hs colour (en) Traduzi= −0,6 Cànbia el vałor in Wikidata
tenperatura de superfise
50 K[13] Cànbia el vałor in Wikidata
Parte defamiglia Haumea (it) Traduzi Cànbia el vałor in Wikidata
Catàlegs astronòmics
Identificador JPL2136108 Cànbia el vałor in Wikidata
Sèrie
« (136107) 2003 EY58 Cànbia el vałor in Wikidata • (136109) 2003 FA22 Cànbia el vałor in Wikidata »


Haumea (desiñasion de pianeta minor: 136108 Haumea) el ze un pianeta nano situà oltre ła orbita de Netun.[14] El ze sta descoverto inte i primi ani 2000 da do difarenti grupi de łavoro; int'el Il 17 de setenbre 2008 el ze sta ciamà cusì in onor de Haumea, ła dea hawaiana de el parto, sevente łe spetative de ła Union Astronòmega Internasionałe (UAI) sol fato che el se revełàse un pianeta nano.

Sevente łe stime nominałi el ze el terso ojetto transnetunian par grandesa, daspò Eris e Pluton, semołà łe dimensioni de ła łuna de Uran Titania.

Ła masa de Haumea ła ze sirca un terso de cheła de Pluton e 1/1400 de cheła de ła Tera. Siben che ła so forma no ła sia miga stada oservada diretamente, i calcołi de ła so curva de łuze[15] i ze coerenti co 'na forma a ełisoide de Jacobi[16], co el so ase mazor łongo el dopio de el minor.

El ga do łune, Hiʻiaka e Namaka; int'el 2017, i astronomi i ga nunsià ła descoverta de un sistema de anełi torno a Haumea.

  1. URL de refarensa: http://www.infoastro.com/200809/26ataecina-haumea.html.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 URL de refarensa: https://www.nytimes.com/2005/09/13/science/space/one-find-two-astronomers-an-ethical-brawl.html.
  3. 3,0 3,1 voze de refarensaplanetarynames.wr.usgs.gov.
  4. URL de refarensa: http://www.astrobio.net/news/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=1707&mode=thread&order=0&thold=0. URL del archìvio: http://web.archive.org/web/20060426180434/http://www.astrobio.net/news/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=1707&mode=thread&order=0&thold=0.
  5. ID Minor Planet Center: 136108.
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 ID JPL Small-Body: 2136108. Data de consultasion: 30 de agosto del 2025.
  7. 7,0 7,1 7,2 22 de majo del 2019, DOI:10.3847/1538-4357/AB13B3.
  8. (inglezo) 27 de apriłe del 2009, DOI:10.1088/0004-6256/137/6/4766. Sconosesta: inglezo (juto);
  9. (inglezo) lujo 2010, DOI:10.1051/0004-6361/201014648. Sconosesta: inglezo (juto);
  10. (inglezo) 2018, DOI:10.1093/MNRAS/STY1321. Sconosesta: inglezo (juto);
  11. (inglezo) 1° de otobre del 2017, DOI:10.1038/NATURE24051. Sconosesta: inglezo (juto);
  12. 27 de apriłe del 2022, DOI:10.3847/PSJ/AC63A6.
  13. (inglezo) febraro 2007, DOI:10.1086/509861. Sconosesta: inglezo (juto);
  14. Eror: <ref> nisun testo par el marcador iau
  15. grafego de ła intensità łuminoza de un ojeto o de 'na rejon sełeste in funsion de el tenpo, tipegamente co ła intensità de ła łuze risevesta so el ase y e el tenpo so el ase x
  16. un ełisoide triasial in ecuiłibrio idrostatego

Altri projeti

[canbia | canbia el còdaxe]

Linganbi foresti

[canbia | canbia el còdaxe]


El Sistema Sołare
SołeMercurioVenereŁunaTeraPhobos e DeimosMarteCerereFasa prinsipałe dei asteroidiZoveSatełiti naturałi de ZoveSaturnoSatełiti naturałi de SaturnoUranSatełiti naturałi de UranSatełiti naturałi de NetunNetunCaronte, Nyx ed HydraPlutoneSintura de KuiperDisnomiaErisDisco difuzoNube di Oort
Sołe | Pianeti: Mercurio · Venere · Tera · Marte · Zove · Saturno · Uran · Netun | Pianeti nani: Cerere · Plutone · Haumea · Makemake · Eris
Satelliti naturali: Terestri · Marsiani · Xoviani · Saturniani · Uraniani · Netuniani · Plutoniani · Eridiani

Anełi: Zoviani · Saturniani · Uraniani · Netuniani

Corpi minori del Sistema Solare: Meteoroidi · Asteroidi/Satełiti asteroidali · Fascia principale degli asteroidi · Asteroidi NEAR
Oggetti trans-nettuniani · Fasa de Kuiper · Disco difuso · Comete · Nube de Oort
Astronomia
Traesto fora da Wikipèdia - L'ençiclopedia łìbara e cołaboradiva in łéngua Vèneta "https://vec.wikipedia.org/w/index.php?title=Haumea_(astronomia)&oldid=1180763"