Festa de ła Madona de ła Sałute

La Festa de ła Madona de ła Sałute xe na ricorensa rełigioxa de ła sità de Venesia che ga logo el 21 novenbre de ogni ano e costituisse festività locàl. Se tràta de un pełegrinagio de ringrasiamento inte i confronti de ła Madona che ga come meta ła Baxełega de Santa Maria de ła Sałute.

Durante tuta ła xornàda ne ła Baxełega tegnùa verta sensa interusion, vien çełebràe in continuasion mese e roxari, co un afluso continuo de fedełi. Par façiłitàr el pełegrinagio, vien tirà su su'l Canal Grando un ponte provixorio in legno che cołega ła Ponta de ła Dogana co Santa Maria del Giglio ^[1]. .

Orìxene[canbia | canbia el còdaxe]

La ricorensa trae orìxene da ła granda epidemia de peste bubonica ce ga colpìo tuto el nord italia intra el 1630 e el 1631. Se tràta de ła stesa epidemia descrita anca da Alessandro Manzoni ne I promessi sposi.

L'inpestàda se ga diramà a Venesia in seguito a l'arivo de alcuni inbasadóri de Mantova, sità xa masima colpìa da l'epidemia, mandài a domandar agiuti a ła Republica de Venesia^[2]>. I inbasaóri zera stài loxài in quarantena inte l'ixoła de San Servoło ma tutociò sta precausion alcune maestrànse entràe in contato coi ospiti ga subìo l'inpestàda e ga sparpagnà el morbo ne l'area çitadina. L'epidemia xe stàda masime virułenta: inte el xiro de poche setimane ła sità zera stàda colpìa patòca, co pexanti perdite infra i abitanti e ghe ne xe stàe vitime el steso doxe Nicolà Contarini e el patriarca Giovanni Tiepolo.

Inte el muménto culminante de l'epidemia, in asensa de tre sołusion , el governo de ła Republica ga organixà na prusision de orasion a ła Madona, a ła cuała ga parteçipà par tre dì e par tre noti tuta ła popołasion superstite.

El 22 Otobre 1630 el doxe ga fato voto pontificàl de tiràr su un tenpio votivo masima maxengo e pontificàl se ła sità fusse soravissùa al morbo.

Poche setimane drìo ła prusision, l'epidemia subiva prima un garbéto rałentamento par po' adaxiéto regredir fin a destuàrse definitivamente inte el novenbre 1631. El biłancio finàl xe stà stimà in squaxi 47 000 morti inte el soło teritòrio çitadìn (oltra un quarto de ła popołasion) e squaxi 100 000 inte el teritòrio del Dogado^[3] . El goerno ga ałora decretà de ripèter ogni ano, in segno de ringrasiamento, ła prusision in onor de ła Madona da quel momento ciamàda de ła "Sałute".

El governo de ła Republica ga mantegnùo féde al voto, identifegando ne l'area de ła Dogana da Mar, ogeto de recenti demołisiôn, ła meta del pełegrinagio nonchè ła sede del novo tenpio votivo e indicendo subito el concorso par la costrusion de ła nova céxa. El primo pełegrinagio de ringrasiamento xe avegnùo el 28 novenbre 1631, a coràndo drìo ła fin de l'epidemia.

El concorso zera stà vinto da Baldassare Longhena col so progeto de un tenpio baroco a stutura otagonàl soramontà da na inponénte gàłota, overosìpia l'atuałe baxełega de Santa Maria de ła Sałute, che xe stàda consacràda el 21 novenbre 1687.

La ricorensa xe masime sentìa da ła popołasion venessiana. Xe tradission, inte el dì de ła Sałute, consumàr na piatànsa a baxe de carne, ła cussìdita castradina^[4] .